Na łąkach czy polach bardzo często możemy dostrzec fioletowe kwiaty wieńczące gałęzistą łodygę pokrytą włoskami. Kwiat ten, to świerzbnica polna.

Możemy go spotkać zarówno na niżu jak i w niższych partiach gór. Jest to pospolita roślina pojawiająca się na całym ternie naszego kraju. Pochodzi z Europy oraz części Azji (zachodnie tereny Syberii, Zakaukazie, i Kazachstan). Występuje również w Ameryce Północnej, gdzie jest gatunkiem zawleczonym, choć już zadomowionym i szeroko rozprzestrzenionym.

Fioletowy kwiat występuje na polach i łąkach

Świerzbnica polna występuje na suchych łąkach, w zaroślach, na miedzach i przydrożach, rośnie także na skrajach pól. Częściej pojedynczo lub w małych zbiorowiskach.

Bylina ta ma wysokość od 30 do 80 cm. Pod ziemią posiada rozgałęzione kłącze i korzeń palowy, który dorasta do 1 metra długości. Nad ziemią wyrasta sztywno wzniesiona gałęzista łodyga w całości pokryta dość gęstymi włoskami. Liście o zmiennym kształcie i różnym stopniu owłosienia są matowe, szarozielone, owłosione lub nagie.

Kwiatostanem jest długoszypułkowa, półkolista główka o średnicy do 4 cm (koszyczek). Kwiaty niebiesko-fioletowe, czerwonawe lub białe. Świerzbnica polna rozpoczyna kwitnienie w maju, które trwa aż do końca września. Na jednej łodydze mogą znajdować się zarówno kwiaty obupłciowe, jak i wyłącznie żeńskie, które różnią się przede wszystkim wielkością. 

Kwiaty obupłciowe są większe, mają liliowy lub czerwony kolor korony, bardzo rzadko zdarzają się białe. Kwiaty żeńskie są wyraźnie mniejsze. Owocem jest zielony lub żółty orzeszek, pokryty mikroskopijnymi włoskami.

Roślina rozmnaża się również poprzez podziemne rozłogi korzeniowe.

Świerzbnica polna i jej właściwości lecznicze

Tak jak wiele roślin występujących w naszych lasach, łąkach czy polach, również świerzbnica posiada liczne właściwości lecznicze. Polska nazwa utrwaliła jej dawne medyczne zastosowanie. Sokiem z korzenia leczono świerzb i choroby skóry.

Świerzbnica polna zawiera m.in. irydoidowe związki chromogenne, saponiny, fenolokwasy, fitosterole, garbniki i flawonoidy. Dlatego też już w przeszłości była stosowana w medycynie ludowej.

Surowcem jest kwitnące ziele świerzbnicy i kłącze z korzeniami. Związki występujące w roślinie zapobiegają: toksycznym uszkodzeniom wątroby, obniżają poziom cholesterolu we krwi, działają przeciwzapalnie i cytostatycznie, mają działanie przeciwnowotworowe, działają uspokajająco, rozkurczowo, rozszerzają naczynia wieńcowe, zapobiegają dusznicy.

Ziele i kłącza stosowane były w leczeniu chronicznych chorób skórnych (świerzb, owrzodzenia, wypryski, pokrzywki, grzybica) i zmian rakowych.

Wewnętrznie odwar zalecano przy kaszlu, zapaleniu gardła, oskrzeli, zatok i zapaleniu opłucnej.

Czytaj też: Wiechlina łąkowa – roślina, z której stworzysz bujny trawnik

lasy.gov.pl/fot.Wikimedia