Często słyszymy te terminy: Chroniona Nazwa Pochodzenia, Chronione Oznaczenie Geograficzne, Gwarantowana Tradycyjna Specjalność. Co te nazwy znaczą i jakie mogą przynieść korzyści?

Często słyszymy te terminy: Chroniona Nazwa Pochodzenia, Chronione Oznaczenie Geograficzne, Gwarantowana Tradycyjna Specjalność. Co te nazwy znaczą i jakie mogą przynieść korzyści?

Polskie rolnictwo w związku rozdrobnieniem i niskim stopniem chemizacji ma naturalne predyspozycje do produkcji żywności wysokiej jakości, ekologicznej i naturalnej, a taka jest poszukiwana na światowych i europejskich stołach. Dzięki specyficznej wiedzy i umiejętnościom przekazywanym wśród rolników z ojca na syna, z matki na córkę już w domu rodzinnym kolejne pokolenia uczą się naturalnego, ekologicznego gospodarowania. Jedzenie wytworzone właśnie w taki unikalny, tradycyjny sposób staje się produktem najwyższej jakości oraz chlubą i wizytówką obszaru, z którego pochodzi.

Stworzony został unijny system, który obejmuje ochroną produkty regionalne i tradycyjne wysokiej jakości. Polska pod względem liczby zarejestrowanych w nim produktów zajmuje 8. miejsce wśród 28 państw członkowskich Unii Europejskiej oraz 1. miejsce wśród tzw. nowych państw członkowskich. Produkty regionalne i tradycyjne rejestrowane w tym systemie są jako:

Chroniona Nazwa Pochodzenia (ChNP), Chronione Oznaczenie Geograficzne (ChOG), Gwarantowana Tradycyjna Specjalność (GTS)

 

1. Chroniona Nazwa Pochodzenia (ChNP) − jakość produktu lub jego cechy charakterystyczne powinny być głównie lub wyłącznie związane z tym szczególnym otoczeniem geograficznym i właściwymi dla niego czynnikami naturalnymi oraz ludzkimi, takimi jak klimat, jakość gleby lub lokalne know- -how. Cały proces produkcji powinien odbywać się na wyznaczonym obszarze geograficznym, łącznie z pozyskiwaniem surowców. Polskie produkty zarejestrowane przez Komisję Europejską jako ChNP to na przykład bryndza podhalańska, oscypek, redykołka, wiśnia nadwiślanka, podkarpacki miód spadziowy, karp zatorski, fasola „Piękny Jaś” z Doliny Dunajca/fasola z Doliny Dunajca, fasola wrzawska, miód z Sejneńszczyzny/Łoździejszczyzny.
2. Chronione Oznaczenie Geograficzne (ChOG) oznacza nazwę produktu, którego jakość, renoma lub inne cechy charakterystyczne są wynikiem danego pochodzenia geograficznego. Co najmniej jeden z etapów produkcji danego wyrobu odbywa się na obszarze, do którego odnosi się jego nazwa. Polskie produkty zarejestrowane przez Komisję Europejską jako ChOG: miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich, rogal świętomarciński, wielkopolski ser smażony, andruty kaliskie, truskawka kaszubska lub kaszëbskô malëna, fasola korczyńska, miód kurpiowski, kiełbasa lisiecka, suska sechlońska, obwarzanek krakowski, jabłka łąckie, śliwka szydłowska, chleb prądnicki, miód drahimski, jabłka grójeckie, kołocz śląski/kołacz śląski, ser koryciński swojski, jagnięcina podhalańska, cebularz lubelski.
3. Gwarantowana Tradycyjna Specjalność (GTS) oznacza tradycyjny produkt rolny lub środek spożywczy otrzymany z zastosowaniem tradycyjnego sposobu produkcji, przetwarzania albo składu, lub wytworzony z tradycyjnie stosowanych surowców czy składników. Za tradycyjny uważa się produkt będący w użyciu przez co najmniej 30 lat. Polskie produkty zarejestrowane przez Komisję Europejską jako GTS: staropolskie miody pitne (półtorak, dwójniak, trójniak i czwórniak), olej rydzowy, pierekaczewnik, kiełbasa jałowcowa, kiełbasa myśliwska, kabanosy.

 

Jakie korzyści płyną ze stosowania ChNP, ChOG oraz GTS?

 Rejestracja nazwy produktu jako oznaczenia geograficznego, nazwy pochodzenia lub gwarantowanej tradycyjnej specjalności gwarantuje, że nikt na terenie całej Unii Europejskiej nie może bezprawnie używać w obrocie zarejestrowanej nazwy. Prawo do używania znaku graficznego oraz zarejestrowanej nazwy mają wyłącznie producenci, którzy pochodzą z zarejestrowanego terytorium, wytwarzający produkt zgodnie ze specyfikacją na określonym obszarze geograficznym. Przyznanie oznaczenia chroni zatem producentów przed nieuprawnionym wykorzystywaniem nazwy produktu i pozwala na podkreślenie unikalności produktu, natomiast konsumentom dostarcza rzetelnej wiedzy o pochodzeniu produktów i ich cechach oraz tradycyjnych metodach produkcji.

 

Kontrola i certyfikacja

Bardzo ważnym elementem systemu ChNP, ChOG i GTS jest zapewnienie wysokiej jakości produktu, która jest potwierdzana w drodze kontroli. Kontrola procesów wytwarzania, przetwarzania i przygotowywania produktów zarejestrowanych jako ChNP, ChOG lub GTS dokonywana jest na wniosek samych producentów, przez wojewódzkiego inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych albo upoważnione jednostki certyfikujące.

 

minrol.gov.pl/MD/fot. Chris Brown/commons.wikimedia.org