W jaki sposób stwierdzone przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa sztuczne warunki mogą zagrozić polskim rolnikom?

W rozmowie z Moniką Przeworską adwokat Paweł Zouner zauważa, że przepisy regulujące kwestię sztucznych warunków są nieprecyzyjne, co sprawia, że rolnicy i ich przedstawiciele mają ogromne trudności z obroną przed potencjalnymi konsekwencjami z nich płynącymi.

Jakie zagrożenia stwarzają dla rolników sztuczne warunki?

Jak podkreśla w rozmowie z Moniką Przeworską adwokat Paweł Zouner jednym z wyzwań finansowych dla polskich rolników staje się nadmierna aktywność Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w obszarze tak zwanych sztucznych warunków.

“Niestety wyzwania finansowe w gospodarstwach rolnych są w ostatnim czasie często związane z dużą aktywnością Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Wbrew nazwie Agencja nie jest od tego, żeby doprowadzać do sytuacji, w której będzie potrzebna restrukturyzacja, tylko ma pomagać w restrukturyzacji gospodarstw rolnych. Natomiast Agencja ostatnio uaktywniła się w obszarze tak zwanych sztucznych warunków – przepisów europejskich, które zabraniają takiego sztucznego podziału gospodarstwa na mniejsze w celu obejścia degresywności dopłat. To powoduje, że duża część większych rolników ma wyzwania związane z decyzjami zwrotowymi dotyczącymi dopłat bezpośrednich. W perspektywie ostatnich dwóch la jest to duży problem, z którymi więksi rolnicy się niestety zderzają” – wyjaśnia.

Zapytany o ewentualne spory z ARiMR podkreślił że jeśli uzna ona, że zaistniały sztuczne warunki, to rolnik będzie musiał zwrócić wszelkie dopłaty, które otrzymał w okresie ostatnich nawet ponad 10 lat.

“Ten wybór niestety nie jest taki prosty “zero-jedynkowy” z uwagi na to, że często w sytuacjach, w których mamy zarzucone stworzenie sztucznych warunków, to ta decyzja jest prosta – jest być albo nie być polskiego rolnika, który dostaje zarzut sztucznych warunków. Jeżeli Agencja wydaje decyzje zwrotowe, to nie są zwroty dopłat, tylko samych korzyści – czyli tej górki, którą rolnik by otrzymał, gdyby nie stworzył sztucznych warunków – ale zwrot wszystkich dopłat, które otrzymał przez ostatni okres, tak naprawdę 10 i więcej lat” – podkreśla Zouner.

Zouner: Przepisy dot. sztucznych warunków są niedookreślone

Ekspert przybliżył również, w czym tkwi główny problem ze sztucznymi warunkami. Jego zdaniem polscy rolnicy stają się ofiarą niedookreślenia przepisów oraz są karani za rzeczy, o których tak naprawdę po prostu nie wiedzieli.

“Sztuczne warunki ze strony pojęć prawniczych są klauzulą generalną, czyli takim pojęciem niedookreślonym, który występuje na poziomie przepisów europejskich. Ono de facto jest właśnie niedookreślone i niestety to jest duży problem sztucznych warunków przy doprecyzowaniu z poziomu orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, jak również polskich wojewódzkich sądów administracyjnych. To jest cała bolączka polskiego rolnika z uwagi na to, że dookreślenie tej klauzuli generalnej odbywa się na osi czasu – w przód – i to są rzeczy, których polscy rolnicy, mam wrażenie, 5, 7, 10 lat temu po prostu nie wiedzieli. Dzisiaj są oczywiście pewne wytyczne na podstawie tych orzeczeń formułowane przez Agencję, natomiast to są wytyczne, które same w sobie nie są w ogóle źródłem prawa. Więc problem sztucznych warunków przede wszystkim polega na tym, że to pojęcie jest niedookreślone, a wszystkie wskazówki dotyczące tego, jak ustalać to, czy sztuczne warunki wystąpiły, czy nie, są rzeczami, które wynikają tylko i wyłącznie z orzecznictwa. W związku z tym, że stosowanie tej sankcji, cofnięcia czy zwrotu wszystkich dopłat bezpośrednich wstecz ma charakter sankcyjny – można powiedzieć, że zbliżony nieco do sankcji karnej. Tutaj ten wymóg konstytucyjny jest taki, żeby te przepisy były po prostu precyzyjne, określone i żeby rolnik lub jego prawnik otwierający przepis wiedział, czego rolnik nie może robić, żeby nie narazić się na zarzut sztucznych warunków” – zaznacza Paweł Zouner.

Zobacz także: Krzysztof Piotrowski: Restrukturyzacja jest szansą na wyciągnięcie gospodarstwa z problemów finansowych