Działania ministerstwa rolnictwa i Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa na rzecz promowania polskiej żywności za granicą były skuteczne – oceniła NIK w raporcie.

W latach 2017-2020 polski eksport artykułów rolno-spożywczych wzrósł o ponad 6 mld euro, czyli o ok. 22 proc. Najwyższa Izba Kontroli jednocześnie zwraca uwagę, że precyzyjna ocena skuteczności podejmowanych działań promocyjnych nie była możliwa, ponieważ Ministerstwo nie określiło mierników realizacji celów w tym obszarze.

NIK: Działania promujące polską żywność za granicą były skuteczne

NIK wskazała, że w ostatnich latach polskie produkty rolno-spożywcze stają się coraz bardziej popularne na rynkach zagranicznych. W 2019 r. Polska była 15. największym eksporterem produktów rolno-spożywczych na świecie i odpowiadała za ponad 2 proc. światowego oraz niemal 6 proc. unijnego eksportu produktów rolnych. Do wzrostu eksportu i konsumpcji polskich artykułów rolno-spożywczych za granicą przyczyniają się przede wszystkim skuteczne działania informacyjno-promocyjne.

Obszar promocji produktów rolno-spożywczych został już dwukrotnie skontrolowany przez NIK – w latach 2009 i 2016. W obydwu przypadkach Izba pozytywnie oceniła działania skontrolowanych podmiotów w tym zakresie. Ostatnia kontrola obejmująca lata 2018-2021 koncentrowała się głównie na skuteczności działań realizowanych przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi (MRiRW) oraz dyrektora generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR).

Ich działania tych instytucji dotyczyły przede wszystkim organizacji zagranicznych wystaw i targów, na których promowano polską żywność wysokiej jakości pod hasłem Polska Smakuje. Ponadto MRiRW i KOWR aranżowały misje gospodarcze i handlowe, misje przyjazdowe zagranicznych importerów do Polski, rozmowy biznesowe B2B, wizyty studyjne i seminaria, a także zajmowały się publikacją materiałów promocyjnych. W ocenie NIK działania MRiRW i KOWR na rzecz promowania polskiej żywności za granicą były skuteczne.

Według danych GUS, w latach 2017-2020 wartość eksportu artykułów rolno-spożywczych wzrosła o 6,2 mld euro, czyli o ponad 22 proc. Mimo wystąpienia pandemii w 2020 r. sprzedaż towarów rolno-spożywczych za granicę osiągnęła rekordowy poziom 34 mld euro, tj. o 2,2 mld euro wyższy niż rok wcześniej, a począwszy od 2004 r. wartość tego eksportu wzrosła ponad 6-krotnie.

NIK ma kilka zastrzeżeń

Produkty rolno-spożywcze były eksportowane z Polski przede wszystkim do krajów UE. Wartość eksportu na te rynki przekroczyła 27 mld euro, co oznaczało wzrost o 5 proc. w stosunku do 2019 r. Głównym partnerem handlowym Polski były Niemcy (1/4 wartości polskiego eksportu rolno-spożywczego), Wielka Brytania, Holandia, Francja, Włochy i Czechy. Do krajów trzecich w 2020 r. wyeksportowano produkty rolno-spożywcze o wartości 6,8 mld euro (wzrost o 17 proc. w stosunku do 2019 r.).

,,Zbadane wydatki na promocję polskiej żywności za granicą dokonane zostały w sposób celowy i gospodarny, zgodnie z przeznaczeniem oraz z przepisami prawa. W latach 2018-2021 (do 30 września) łączne wydatki związane z działaniami promującymi polską żywność za granicą wyniosły prawie 117,3 mln zł, z czego środki publiczne stanowiły kwotę ok. 87,8 mln zł, a środki prywatne niecałe 29,5 mln zł" – poinformował NIK.

W ramach badania prawidłowości i skuteczności działań informacyjno-promocyjnych dotyczących promocji polskiej żywności wysokiej jakości kontrolerzy NIK zbadali pięć postępowań o udzielenie zamówienia publicznego na łączną kwotę zawartych umów ok. 1,4 mln zł. Przedmiotem zbadanych postępowań była organizacja lub zabudowa stoisk informacyjno-promocyjnych w Nowym Jorku, Hong-Kongu, Wielkiej Brytanii i Wilnie oraz zabudowa wspólnego stoiska MRiRW i KOWR w Singapurze. W ocenie NIK wykonawcy zrealizowali swoje usługi prawidłowo i w terminie, a ministerstwo zapłaciło za te usługi terminowo i w kwocie przewidzianej umową.

NIK negatywnie ocenił fakt, iż KOWR nie opracował wieloletniego planu zagranicznych działań promocyjno-informacyjnych. W ocenie NIK brak takiego planu mógł negatywnie wpłynąć na ciągłość i spójność działań wspierających rozwój wymiany handlowej sektora rolno-spożywczego z zagranicą. Należy podkreślić, że jeszcze przed zakończeniem kontroli Dyrektor Generalny KOWR przekazał do zatwierdzenia ministrowi rolnictwa ramowy plan działań promocyjno-informacyjnych do 2024 r.

Zdaniem Izby, ze względu na brak określenie w przez ministerstwo rolnictwa mierników oraz badań ex post, pełna ocena realizacji celów określonych w Strategii nie była możliwa. Minister odpowiadając na ten zarzut, stwierdziło, że ich określenie "jest dla resortu dużym wyzwaniem". Poinformowano, że obecnie MRiRW "prowadzi analizę, która ma wykazać, czy takie mierniki mogą zostać zdefiniowane i czy jest to działanie zasadne".

Czytaj też: Promocja rolnictwa powinna wspierać rolników i ich działalność

PAP/fot.pixabay