Niejednokrotnie decyzja o wszczęciu przez rolnika jednej z sądowych procedur restrukturyzacyjnych zapada, gdy jego sytuacja jest już bardzo trudna, a z jego majątku prowadzone są postępowania egzekucyjne. Czy przepisy regulujące sądowe postępowania restrukturyzacyjne przewidują możliwość wstrzymania egzekucji?

Historia z życia wzięta

Pan Jan prowadzi na Podlasiu 30-hektarowe gospodarstwo rolne, specjalizujące się w chowie i hodowli bydła mlecznego. Na skutek choroby wirusowej krów, w jego gospodarstwie doszło do zmniejszenia produkcji mleka, co automatycznie spowodowało zmniejszone przychody ze sprzedaży.

Osiągane przychody nie pozwoliły panu Janowi na uregulowanie ciążących na nim zobowiązań pieniężnych. Jeden z jego dostawców nawozów mineralnych – po upływie terminu płatności faktury – nie chcąc słyszeć o przedłużeniu terminu płatności, wystąpił do sądu z pozwem o zapłatę. Szybko uzyskał sądowy nakaz zapłaty, którego pan Jan nie zaskarżył, ponieważ miał świadomość, że kwestionowanie należności będzie mijało się z jakimkolwiek celem.

Dostawca szybko wystąpił do komornika, który wszczął przeciwko panu Janowi postępowanie egzekucyjne. Dokonane zajęcia komornicze paraliżująco wpłynęły na działalność rolnika – nie dość, że pan Jan miał nadal zmniejszone przychody ze sprzedaży mleka, to dodatkowo były one zajęte przez komornika.

Co prawda rolnicy podlegają ochronie spod egzekucji, jeśli egzekucja nie została skierowana do wszystkich nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, przy czym ochrona ta nie dotyczy środków znajdujących się na rachunkach bankowych i bieżących przychodów. W związku z tym, rolnik nie miał bieżących środków pozwalających na prowadzenie gospodarstwa i zaczął się zastanawiać, czy w tej sytuacji może jeszcze uchronić swoje gospodarstwo.

Czytaj także: Normy międzynarodowe w Umowie o handlu i współpracy między Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem

Restrukturyzacja szansą na uniknięcie nie tylko upadłości, ale również egzekucji

Nie ulega wątpliwości, iż fakt prowadzenia postępowania egzekucyjnego wpływa destrukcyjnie na każdą prowadzoną działalność, w tym działalność rolniczą. W rolnictwie konieczne jest posiadanie środków obrotowych, pozwalających chociażby na zakup środków ochrony roślin, nawozów, pasz, części do maszyn rolniczych itp. Okoliczność tę dostrzega ustawodawca, który mechanizmy obrony przed egzekucją wkomponował zwłaszcza w ustawie z dnia 15 maja 2015 roku – Prawo restrukturyzacyjne. Przewidziane tam instytucje prawne mają na celu uniknięcie upadłości. Osiągniecie tego celu nie byłoby możliwe bez ograniczenia lub całkowitego wyłączenia możliwości prowadzenia egzekucji z majątku restrukturyzowanego podmiotu.

Postępowania restrukturyzacyjne skutkujące „ochroną” przed egzekucją

Otóż, w przypadku trzech spośród czterech postępowań przewidzianych w Prawie restrukturyzacyjnym – przyspieszonego układowego, układowego i sanacyjnego – osoba, która zdecydowała się na restrukturyzację może liczyć na ochronę przed egzekucją. Jedynie postępowanie o zatwierdzenie układu nie ma wpływu na toczące się i nowe egzekucje. Związane jest to z faktem, iż jest to postępowanie najmniej sformalizowane, polegające na samodzielnym zbieraniu głosów przez dłużnika. W przypadku tego postępowania udział sądu ogranicza się do zatwierdzenia układu.

Otwarcie przyspieszonego postępowania układowego powoduje zawieszenie z mocy prawa toczących się wobec dłużnika postępowań egzekucyjnych dotyczących wierzytelności objętych z mocy prawa układem. Jeśli samo zawieszenie postępowań egzekucyjnych okaże się niewystarczające, dłużnik może złożyć wniosek o uchylenie zajęć rachunków bankowych dokonanych w toku prowadzonych egzekucji. W tym celu musi jednak wykazać, że jest to konieczne dla dalszego prowadzenia gospodarstwa. Wskazać jednak należy, że w ramach tego postępowania, wierzyciele, którzy mają ustanowione hipoteki lub zastawy mogą nadal prowadzić egzekucje, z zastrzeżeniem egzekucji do przedmiotu zabezpieczenia. Powyższe zasady obowiązują również w ramach postępowania układowego.

Ochronę przed egzekucjami w najszerszym zakresie zapewnia postępowanie sanacyjne. W przypadku tego postępowania zawieszenie postępowań egzekucyjnych dotyczy wszystkich egzekucji skierowanych do mienia należącego do dłużnika oraz takiego, które służy mu do prowadzenia przedsiębiorstwa. W tym postępowaniu istnieje też możliwości uchylenia zajęć rachunków bankowych na wniosek dłużnika lub ustanowionego w tym postępowaniu zarządcy.
Na marginesie wspomnieć również należy, że stosunkowo nowy tryb restrukturyzacji, tj. uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne, przewiduje czasową ochronę egzekucyjną (na 4 miesiące) i może to być również ochrona przed egzekucjami z przedmiotów zabezpieczenia, gdy dłużnik zamierza w całości zaspokoić wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo.

Wybór odpowiedniej ścieżki restrukturyzacyjnej

Jak wynika z powyższego, wachlarz dostępnych ścieżek restrukturyzacyjnych jest szeroki, a wybór odpowiedniego postępowania powinien nastąpić po szczegółowej analizie sytuacji, w której znajduje się dana osoba - dotyczy to również informacji o prowadzonych postępowaniach egzekucyjnych lub zagrożenia wszczęcia takich postępowań.

Wracając do sytuacji pana Jana, ostatecznie zdecydował się on na złożenie do sądu wniosku o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego, którego niekwestionowaną zaletą jest możliwość przeprowadzenia szybkiej restrukturyzacji zobowiązań w warunkach ochrony przed egzekucją. Takie postępowanie zostało przez sąd otworzone, a pan Jan cieszy się, że nie tylko istnieje realna szansa na restrukturyzację jego gospodarstwa, ale że również może prowadzić działalność rolniczą „bez komornika na głowie”.