Przedodsadzeniowa śmiertelność prosiąt to duży problem przede wszystkim pod względem ekonomicznym. Dodatkowo wpływa ona negatywnie na utrzymanie dobrostanu trzody chlewnej.

Przedodsadzeniowa śmiertelność prosiąt – statystyki

Przedodsadzeniowa śmiertelność prosiąt i jej występowanie jest uzależnione od uwarunkowań konkretnych gospodarstw i osiąga około 5-35% całej hodowli. Główną przyczyną śmiertelności prosiąt jest przygniecenie przez maciorę. Zdarza się to najczęściej w pierwszych dwóch dniach po narodzeniu. Jednak trudno nakreślić główną przyczynę śmierci trzody chlewnej w tym okresie.

Przedodsadzeniowa śmiertelność prosiąt, a zespół hipotermii-głodu-przygniecenia

Przeprowadzono wiele badań, w których podaje się, że przygniecenie przez lochę jest najczęstszą przyczyną przedodsadzeniowej śmiertelności prosiąt. Zdarza się, ze przyczyną jest również hipotermia okołoporodowa i wygłodzenie. Niedożywione prosięta są częściej blisko matki, dlatego też są znacznie bardziej narażone na śmierć przez zmiażdżenie. Nowonarodzone prosię ma jeszcze niedostatecznie rozwinięty układ odpornościowy, stąd potrzebują siary, która jest bogatym źródłem energii. Jej brak może być przyczyną przedodsadzeniowej śmiertelności prosiąt. Brak dostatecznej ilości pożywienia może spowodować okołoporodową hipotermię i doprowadzić do zwiększonej ospałości, a co za tym idzie zmniejszonej chęci walki o pokarm. Krytyczna temperatura prosiąt to 34 oC. Niższa temperatura otoczenia niestety nie sprzyja nowonarodzonym prosiętom, ponieważ przez brak tzw. brązowej tkanki tłuszczowej są bardziej narażone na zimno – to kolejna przyczyna przedodsadzeniowej śmiertelności prosiąt.

Czytaj także: Kanibalizm trzody chlewnej – jak sobie z nim poradzić?

Witalność i waga urodzeniowa, a przedodsadzeniowa śmiertelność prosiąt

Poza zagrożenia niedostatkiem pokarmu i niską temperaturą otoczenia, główną przyczyną przedodsadzeniowej śmiertelności prosiąt staje się witalność zwierzęcia. Pewne zachowania prosiąt służą określeniu żywotności nowonarodzonych osobników. Może to być m.in. czas znajdowania sutka matki czy określenie siły napięcia mięśniowego. Na przeżywalność prosiąt z jednego miotu może wpływać również niedotlenienie w czasie porodu. Najbardziej narażone na niedotlenienie są oczywiście te osobniki, które na świat przyszły jako jedne z ostatnich lub te, których poród trwał dłużej niż zazwyczaj. To częsta przyczyna przedodsadzeniowej śmiertelności prosiąt. Należy pamiętać, że niedostateczny dopływ tlenu może spowodować ostrą kwasicę. Ma również negatywny wpływ na funkcje najważniejszych organów. Spadek witalności, słaba możliwość termoregulacji temperatury ciała, obniżenie odporności oraz podwyższona skłonność na rożnego rodzaju infekcje to typowe trudności wynikające z niedotlenienia i ostrej kwasicy i bezpośrednie przyczyny przedodsadzeniowej śmiertelności prosiąt. Niedostateczna waga urodzeniowa trzody chlewnej powoduje podwyższone ryzyko śmierci oraz spowolniony przyrost masy ciała przed odsadzeniem. Zauważono, że waga prosięcia mniejsza niż 1 kg może być bezpośrednią przyczyną przedodsadzeniowej śmiertelności prosiąt.

Zachowanie podczas okresu ssania, a przedodsadzeniowa śmiertelność prosiąt

Każdorazowe karmienie nowonarodzonych prosiąt trwa od 2 do 3 minut, co 30-70 minut, do 20 razy dziennie. Zaburzenie tego cyklu może być przyczyną przedodsadzeniowej śmiertelności prosiąt. Na proces ssania składa się pięć faz. Trzy pierwsze fazy to stworzenie prawidłowej koordynacji i komunikacji pomiędzy lochą, a miotem. Ma to na celu upewnienie się, że prosięta w prawidłowy sposób znajdują się przy sutkach matki w czasie przepływu mleka. Gdy locha znajduje się w pozycji leżącej i odsłoni wymiona, prosięta zaczynają rywalizować o dostęp do sutków i to określa się mianem fazy pierwszej. Faza druga to rytmiczne masowanie sutka, natomiast faza trzecia to powolne ssanie przez prosięta. Kolejną fazą jest wyrzut mleka, któremu towarzyszy rytmiczne chrząkanie lochy. Prosięta wówczas zaczynają ssać znacznie szybciej. Ostatni etap to masaż i coraz wolniejsze ruchy podczas ssania, a matka spowalnia tempo chrząkania.

Przedodsadzeniowa śmiertelność prosiąt, a znaczenie zachowania lochy

Należy pamiętać, że zachowania behawioralne lochy są bardzo ważne w kontekście przedodsadzeniowej śmiertelności prosiąt. Gniazdo stworzone przez lochę jest istotne ze względu prawidłowego przeprowadzenia porodu oraz późniejszych zachowań w okresie okołoporodowych. Na śmiertelność prosiąt z powodu przygniecenia, utrudnienia w znalezieniu sutka ma również niepokój lochy. Przygniecenie zazwyczaj jest spowodowane przez ruchy matki, która chce zmienić pozycję. Zdarzają się lochy, które nie przygniotły żadnego prosięcia podczas karmienia i one charakteryzują się dużo większą opiekuńczością względem prosiąt w miocie. Na tę opiekuńczość składa się przede wszystkim tworzenie legowiska czy szybsze reagowanie na potrzeby młodych – te aktywności znacznie niwelują możliwość wystąpienia przedodsadzeniowej śmiertelności prosiąt.

fawec/AO/fot. pexels Matthias Zomer/pexels