Dziś w Kościele Katolickim Wielki Piątek. To dzień bez sprawowania mszy św. Za to celebrowana jest Liturgia Męki Pańskiej. Wierni modlą się też za Ukraińców.

Podczas celebrowania Liturgii Męki Pańskiej odczytuje się opis męki Pańskiej według Ewangelii św. Jana. To także czas dla wiernych na adorację krzyża w ciszy i skupieniu. W tym roku, w modlitwie powszechnej, Kościół będzie modlił się o pokój na świecie, szczególnie na Ukrainie.

Szczególne wezwanie podczas modlitwy powszechnej

Wielki Piątek w Kościele Katolickim jest upamiętnieniem męki Pańskiej. Zgodnie z tradycją ołtarz w świątyniach jest obnażony: bez krzyża, świeczników i obrusów.

Liturgię Męki Pańskiej sprawuje się według schematu podanego w mszale rzymskim. Nabożeństwo rozpoczyna się liturgią Słowa, w której naczelne miejsce zajmuje opis męki Pańskiej według Ewangelii św. Jana. Akcentuje się bardziej chwałę odkupienia przez krzyż, niż poniżenia przez mękę. Następnie odbywa się adoracja krzyża: przez pocałunek, uklęknięcie lub skłon.

Jedną z ważnych części Liturgii Męki Pańskiej jest rozbudowana modlitwa powszechna. Jej forma i tekst są znane od V wieku i w zasadzie niezmieniane. Mszał rzymski podaje dziesięć intencji. Pierwsza jest za cały Kościół, o pokój, jedność i trwanie w wierze. W drugiej wspólnota modli się za papieża, w trzeciej – za wszystkie stany Kościoła. Następnie za katechumenów. Piąta intencja jest za wszystkich wierzących w Chrystusa i o jedność chrześcijan, o jej przywrócenie i zachowanie. W kolejnych Kościół modli się za żydów, niewierzących w Chrystusa, niewierzących w Boga, rządzących państwami, chorych i cierpiących.

W tym roku, w związku z agresją Rosji na Ukrainę, Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów 25 marca br. wystosowała Notę dotyczącą możliwości dodania specjalnej intencji "o dar pokoju dla Ukrainy, aby zakończyła się ta +odrażająca wojna+". W związku z tym Komisja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów KEP opracowała wezwanie (tekst i zapis nutowy), dotyczące modlitwy o pokój na Ukrainie.

"Módlmy się za naród ukraiński, doświadczający rosyjskiej napaści wojennej, za uchodźców i ofiary śmiercionośnych ataków, niech nasz Bóg i Pan powstrzyma przemoc, gwałt i zniszczenie, aby zapanował upragniony pokój" – brzmi wezwanie opublikowane przez KEP.

Wezwanie należy zamieścić po wezwaniu w "modlitwie powszechnej" za rządzących państwami, a przed wezwaniem za strapionych i cierpiących.

Wielki  Piątek to dzień ścisłego postu – jakościowego i ilościowego

Po zakończeniu Liturgii Męki Pańskiej Najświętszy Sakrament przenoszony jest w procesji do grobu Pańskiego, gdzie przez całą Wielką Sobotę adorowany jest przez wiernych.

Tego dnia w niektórych parafiach poza Liturgią Męki Pańskiej celebrowane jest także nabożeństwo drogi krzyżowej. W związku z trwającą wojną na Ukrainie wierni będą modlić się o pokój dla tego kraju. Zgodnie z tradycją, w archidiecezji warszawskiej w piątek o godz. 20.00 rozpocznie się Centralna Droga Krzyżowa, w której obok kard. Kazimierza Nycza weźmie udział także abp. Eugeniusz Popowicz, grekokatolicki metropolita przemysko-warszawski. Przy każdej stacji drogi krzyżowej jedna osoba z Ukrainy dołączy do grupy niosącej krzyż. Podczas nabożeństwa śpiewane będą pieśni po polsku i po ukraińsku.
Zgodnie z Kodeksem prawa kanonicznego w Wielki Piątek obowiązuje nie tylko wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych, ale post ścisły, czyli trzy posiłki, przy czym tylko jeden do syta, a dwa – lekkie.

"Prawem o wstrzemięźliwości są związane osoby, które ukończyły 14. rok życia, prawem zaś o poście są związane wszystkie osoby pełnoletnie, aż do rozpoczęcia 60. roku życia. Duszpasterze oraz rodzice winni zatroszczyć się o to, ażeby również ci, którzy z racji młodszego wieku nie związani jeszcze prawem postu i wstrzemięźliwości, byli wprowadzeni w autentyczny duch pokuty" – czytamy w Kodeksie prawa kanonicznego.

Z obowiązku tego są zwolnieni chorzy. Kościół jednocześnie zachęca do przedłużenia postu i wstrzemięźliwości aż do rozpoczęcia liturgii Wigilii Paschalnej.

Wielki Piątek w zapiskach historycznych

Pierwsze liturgiczne obchody Wielkiego Piątku odbyły się w starożytnej Jerozolimie. Wierni gromadzili się przed wschodem słońca przed kolumną biczowania, a później przy grobie, aby adorować drzewo krzyża.

Pierwsze opisy celebracji Wielkiego Piątku pochodzą z VII w. Pierwszy typ liturgii sprawowany był przez papieża w kościele św. Jana Jerozolimskiego i obejmował odczytanie opisu męki Pańskiej wg św. Jana, modlitwę powszechną i procesję z relikwiami krzyża.

Drugi typ liturgii był sprawowany w licznych kościołach lokalnych. Obejmował lekturę Pisma Świętego, adorację krzyża i komunię św., konsekrowaną poprzedniego dnia. Ten typ liturgii upowszechnił się w średniowieczu w całej Europie. W późniejszych wiekach upowszechniło się przenoszenie Najświętszego Sakramentu do grobu pańskiego.

W XIX w. na terenach dawnej Rzeczypospolitej groby pańskie w kościołach zaczęły nabierać także patriotycznego wymiaru. W Wielki Piątek na świecie odbywa doroczna zbiórka ofiar na Boży Grób w Jerozolimie.

W Wielki Piątek rozpoczyna się także nowenna do miłosierdzia Bożego, którą przekazała św. s. Faustyna Kowalska.

Wielkopiątkowej liturgii w archikatedrze warszawskiej o godz. 17.00 będzie przewodniczył i wygłosi homilię biskup pomocniczy Rafał Markowski.

Czytaj też: "Noc konfesjonałów" odbędzie się w 97 kościołach w Polsce

PAP/fot.pixabay