Szopka bożonarodzeniowa to makieta lub diorama, która obrazuje moment przybycia pasterzy lub Trzech Mędrców do miejsca narodzin Jezusa Chrystusa.

W każdej szopce zawsze znajduje się przedstawienie Świętej Rodziny (mały Jezus, Maria oraz Józef). To stałe elementy szopki, których nie może zabraknąć. Dodatkowym elementem szopki polskiej są także postaci Trzech Mędrców, pasterzy, a także zwierzęta, takie jak bydło, osioł i owce. Najczęściej elementami szopki są też anioły i Gwiazda Betlejemska. Bardzo popularne w Polsce są szopki krakowskie, czyli bogato zdobione, wielowieżowe sceny o architekturze nawiązującej do zabytków Krakowa.

Szopka bożonarodzeniowa – historia i forma wykonania

Szopka bożonarodzeniowa wywodzi się od obnośnych teatrzyków kukiełkowych i ludowych jasełek, które to z kolei mają swoje źródło w kościelnych misteriach średniowiecznych. Szopki różnią się konstrukcją, doborem postaci, czasem wystawiania w zależności od regionu świata, z którego pochodzą, np. szopka neapolitańska (od 8 XII), szopka krakowska (pierwszy czwartek grudnia).

Szopka może zostać wykonana jako miniatura – taka często jest obiektem kolekcjonerskim – a także jako konstrukcja rzeczywistej wielkości. To tak zwana „żywa szopka”, czyli wykonana w naturalnej skali konstrukcja, w której zamiast figur owiec i bydła znajdują się żywe zwierzęta, a czasami także grane przez żywe osoby postacie ludzkie. Pierwszą taką scenę zaaranżował św. Franciszek w 1223 roku w Greccio.

Szopka krakowska i neapolitańska

Szopki krakowskie to bogato zdobione, wielowieżowe sceny o architekturze nawiązującej do zabytków Krakowa, przedstawiające misterium Bożego Narodzenia. Krakowskie szopkarstwo znajduje się na Liście reprezentatywnej niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO oraz Krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Opiekę nad krakowskimi tradycjami szopkarskimi sprawuje Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, które od 1946 roku organizuje doroczne konkursy, a od roku 1953 także pokonkursowe wystawy. Muzeum posiada największą na świecie kolekcję szopek (ponad 200 eksponatów), którą od wielu lat prezentuje na licznych wystawach krajowych i zagranicznych. Dużą kolekcję szopek krakowskich posiada również Muzeum Etnograficzne w Krakowie.

Z kolei szopka neapolitańska to odmiana szopki z Neapolu, która cieszy się takim samym wielkim powodzeniem we Włoszech, jak w Polsce szopki krakowskie. Pierwszy szopka bożonarodzeniowa w Neapolu stanęła w XIII wieku, w kościele Santa del Presepe. Szczyt popularności i kunsztu wykonania szopek neapolitańskich przypada na wiek XVIII. Wykonywano je na dworach królewskich i książęcych, w domach mieszczańskich i biednych chatach. Były zwyczajowymi podarkami w okresie Bożego Narodzenia.

Wykonane są najczęściej z malowanej terakoty, rzadziej z korala lub muszli morskich. Scenerią jest architektura Neapolu bądź krajobraz jego okolic. Niektóre szopki tak dalece zatraciły się w swym realizmie, że zupełnie brak w nich akcentów religijnych, przedstawiają zwykłych ludzi, wykonujących swą codzienną pracę.

Czytaj też: Bożonarodzeniowa szopka powstaje już w kalwaryjskim sanktuarium

wikipedia.org/fot.wikimedia,Remik1977/fot.flickr,MSZ