Słowa Marka Twaina „kupujcie ziemię, już jej nie produkują” doskonale obrazują sytuację zasobu ziemi rolnej w ANR, który w ciągu kilku lat się skończy. A gdy w ANR gruntów rolnych zabraknie cena ziemi pójdzie ostro w górę.

ANR jest w posiadaniu jeszcze około 2 mln hektarów ziemi, a w tym w dzierżawie około 1,5 mln hektarów. W pierwszym półroczu ANR sprzedała ponad 51 tys. ha, a na cały 2011 rok planuje sprzedaż ponad 110 tys. ha, to pokazuje tempo w jakim ubywa ziemi z zasobu ANR.

Do wydłużającej się kolejki zainteresowanych zakupem ziemi rolnej w 2016 roku dołączą cudzoziemcy, którzy będą mogli kupować ziemię rolną w Polsce.

Dlatego mimo iż areał gruntów rolnych się wyczerpuje ANR powinna przyśpieszyć tempo sprzedaży ziemi rolnej Polakom, ponieważ może się okazać, że od 2016 roku najlepsze przetargi w ANR będą wygrywać cudzoziemcy zainteresowani kupnem ziemi, zamiast rodzimych rolników. Jest to pesymistyczny scenariusz, ale może się okazać, że na zakup najbardziej atrakcyjnych gruntów rolnych w trybie przetargu Polaków nie będzie stać.

Ilość ziemi rolnej należącej faktycznie do cudzoziemców w Polsce jest owiana tajemnicą. Oficjalnie w ciągu 10 lat MSWiA wydała zezwolenia na zakup przez cudzoziemców około 50 tysięcy hektarów ziemi rolnej, statystyki te są jednak mocno zaniżone. Po 2016 roku okaże się ile ziemi rolnej kupili cudzoziemcy nieformalnie za pośrednictwem podstawionych osób fizycznych i spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, które po 2016 roku przejdą oficjalnie pod kontrolę cudzoziemców, a na dzień dzisiejszy są własnością Polaków.

Szacunków wzrostu cen ziemi rolnej dokonywać jest najlepiej na podstawie analizy cen ziemi rolnej z lat przeszłych i ostatniego roku. W Banku Ziemi oczekujemy, że cena ziemi rolnej nadal będzie rosła w tempie dwucyfrowym, a zakup ziemi rolnej będzie popularny wśród kupujących szukających kilku hektarowego siedliska, kilkudziesięciohektarowego gospodarstwa rolnego, czy też kilkusethektarowego majątku ziemskiego.

Sporym zainteresowaniem inwestorów zagranicznych cieszą się przede wszystkim gospodarstwa kilkuset hektarowe, gdzie możliwe jest efektywne gospodarowanie dużymi maszynami rolniczymi. Ceny takich gospodarstw są często droższe niż te prezentowane przez ANR i zaczynają się od 2 zł za m2, a zdarzają się inwestorzy zagraniczni, gotowi zapłacić do 3 zł za metr kwadratowy ziemi rolnej.

Ceny średnich kilkudziesięciohektarowych gospodarstw są zazwyczaj niższe z uwagi na trudność uprawy mniejszego areału, a wśród kupujących przeważają Polacy, pragnący powiększyć gospodarstwo rolne, albo rozpocząć swoją przygodę z rolnictwem od zakupu kilkudziesięciu hektarów. Dzisiaj jest doskonały moment na zakupy gospodarstw rolnych średniej wielkości w celu ich odsprzedaży cudzoziemcom po 2016 roku.

Oprócz wielkości i lokalizacji gospodarstwa jest szereg czynników, kształtujących jego cenę, nie da się więc zastosować uśrednionej ceny hektara dla wszystkich gospodarstw spoglądając w statystyki ANR. Jeśli na przykład na terenie dużego gospodarstwa są dobre warunki wiatrowe, a gmina w planie zagospodarowania przewiduje możliwość instalacji farmy wiatrowej cena za hektar będzie większa. Ważnym elementem, który wpływa na cenę hektara jest jakość klas bonitacji, ilość rozłogów, odległość od miasta z uwagi na możliwość wydzielenia części gospodarstwa na cele budowlane, na przykład pod osiedle działek pod budownictwo jednorodzinne. Nie bez znaczenia pozostaje także kondycja finansowa sprzedającego.

Rynek obrotu ziemią czeka na kapitał z Europy

Coraz ważniejszym ograniczeniem w zakupie gospodarstw rolnych przez Polaków jest brak możliwości skorzystania z kredytu preferencyjnego, w przypadku zakupu ziemi rolnej, na zakup której w przeszłości zaciągnięto już kredyt preferencyjny. Takie oferty są najczęściej niedostępne dla statystycznego kupującego, ponieważ koszt obsługi tradycyjnego kredytu jest za wysoki.

Co się stanie z cenami ziemi rolnej po 2016 roku?

My weszliśmy do Unii Europejskiej w 2004 roku, w 2016 roku Unia Europejska wejdzie do nas, oznacza to pełną możliwość zakupu ziemi rolnej w Polsce przez obcokrajowców z UE. W krajach takich jak Holandia ziemia jest na wagę złota i jest jej bardzo mało, z tego powodu rolnicy uprawiają na niej najbardziej dochodowe uprawy i doszli do perfekcji w „wyciskaniu brukselki”. Niewykluczone, że nasze małe gospodarstwa będą także interesować niewielkich farmerów z krajów Europy, zwłaszcza, że na polach w Holandii większość personelu odpowiedzialnego za uprawę to Polacy. A więc teraz będzie możliwe prowadzenie podobnego gospodarstwa bezpośrednio w Polsce.

Bez względu na to, jak zachowa się rynek po uwolnieniu możliwości kupna ziemi rolnej, w najbliższych latach nastąpi dalszy wzrost ceny ziemi rolnej w związku z takimi czynnikami jak wzrost cen żywności, potrzeba wypełnienia limitów produkowania energii odnawialnej, rozrastanie się terenów zurbanizowanych wokół największych miast, które przesuwają uprawę ziemi coraz dalej od miasta.

Polacy dysponują mniejszym kapitałem i z uwagi na to najprawdopodobniej będą powstawać grupy inwestorów wspólnie kupujące duże gospodarstwa w celu ich odsprzedaży po roku 2016 roku z zyskiem dla obcokrajowców z UE. Powinniśmy spodziewać się, że przez następne lata powstanie wiele Majątków Ziemskich zakupionych tylko w celach spekulacyjnych.

Źródło: Bartek Jankowski, Bank Ziemi, fot. MF