Użytkowanie kośne jest jednym ze sposobów użytkowania łąk i pastwisk. Jest to jeden ze sposobów naprzemiennych.

Terminy koszenia łąk. Jednym z ważniejszych czynników decydujących o ilości i jakości pasz z użytków zielonych jest termin koszenia runi. Największe znaczenie ma termin pierwszego (wiosennego) koszenia runi. Wiosną w runi występuje dużo pędów kwiatostanowych, które w miarę rozwoju szybko drewnieją, co prowadzi do zmniejszenia zawartości strawnych składników w paszy.

W jakiej fazie kosić trawy?

Latem niewiele traw wykształca pędy kwiatostanowe, w związku z czym w drugim i następnych odrostach (pokosach) główną masę stanowią liście i skrócone pędy roślin. Uzyskana pasza zawiera więcej białka i soli mineralnych a mniej włókna.

Użytkowanie kośne dla Runi łąkowej, zarówno na siano, jak i do zakiszania, powinna być koszona we wczesnych fazach rozwojowych roślin, od początku do pełni kłoszenia się i wyrzucania wiech dominujących gatunków traw, a w przypadku roślin motylkowatych – w fazie zawiązywania pąków (do fazy pełnego pąkowania) przez koniczyny lub lucerny.

Opóźnienie koszenia powoduje zwiększenie ilości włókna strawnego z jednoczesnym zmniejszeniem ilości białka ogólnego, spadkiem strawności i wartości pokarmowej. Duże opóźnienie koszenia, zwykle na łąkach jedno-kośnych, sprzyja dojrzewaniu i rozsiewaniu się nasion chwastów, natomiast zbyt wczesne – osłabia niewystarczająco rozwinięte trawy wysokie i rośliny bobowate, a nie szkodzi chwastom. Terminy koszenia pierwszego i następnych pokosów w dużym stopniu zależą od częstości koszenia, czyli liczby pokosów, tempa odrastania roślin i warunków pogody.

W praktyce terminy te mogą ulegać pewnym przesunięciom w zależności od przebiegu warunków pogodowych w danym roku oraz terminu początku i końca wegetacji w danym regionie. Na terenie centralnej i północno-zachodniej Polski ostatni pokos łąk może być wykonywany nawet do 10 października.

Użytkowanie kośne, a wysokość koszenia

Wysokość koszenia decyduje o trwałości i produkcyjności łąki. Zależy od składu botanicznego oraz częstości koszenia (im częściej tym wyżej). W celu utrzymania prawidłowych proporcji roślinności wysokiej i niskiej, wskazane jest koszenie na wysokości 5–6 cm (ostatni pokos korzystnie jest skosić o 1–2 cm wyżej).

Ważne jest, szczególnie w rolnictwie ekologicznym, zachowanie właściwej techniki koszenia, tj. od środka łąki na zewnątrz łanu, aby dać szansę ucieczki ptakom i ich pisklętom, a także innym zwierzętom. Wskazane jest też stosowanie tzw. wypłaszaczy.

Jednostronne użytkowanie kośne lub pastwiskowe ujemnie wpływa na rozwój runi i sprzyja różnym gatunkom chwastów. Na glebach żyznych, zasobnych w próchnicę oraz na glebach torfowych, stałe użytkowanie kośne prowadzi do rozwoju niepożądanych w runi roślin z rodziny baldaszkowatych (barszcz zwyczajny, podagrycznik pospolity) i złożonych (ostrożeń błotny i warzywny). Natomiast stałe użytkowanie pastwiskowe ogranicza, a nawet eliminuje trawy wysokie, które źle tolerują częste przygryzanie i udeptywanie przez zwierzęta.

W celu zmniejszenia zachwaszczenia i uzyskania odpowiednich zmian w składzie runi, wskazane jest wprowadzenie okresowych zmian w sposobie użytkowania, a więc spasanie łąk oraz koszenie pastwisk. Jest to użytkowanie zmienne lub inaczej naprzemienne. Użytkując ruń zmiennie, osiąga się równowagę między różnymi formami biologicznymi zbiorowisk.

Czasowe spasanie łąk kośnych powoduje:

• wzmocnienie traw niskich i roślin bobowatych, głównie koniczyny białej,
• zagęszczenie zwarcia darni trawiastej,
• usunięcie niektórych chwastów łąkowych (szczególnie z rodziny bal-daszkowatych),
• ożywienie biologiczne gleby wynikające z organicznego nawożenia odchodami zwierząt.

Najlepsze rezultaty osiąga się przy spasaniu łąki co kilka lat, przez cały sezon wegetacyjny. Można też stosować przez dwa lata z rzędu użytkowanie kośne a w trzecim użytkować łąkę jako pastwisko. Jeśli chcemy usunąć wysokie trawy i wysokie rośliny dojrzewające wczesnym latem, wskazane jest spasanie od momentu ruszenia wegetacji na wiosnę do lipca. Spasanie łąk po I lub II pokosie nie jest użytkowaniem zmiennym.

Czytaj również: Banki drzew i łąki kwietne w drugiej edycji Zielonego Budżetu Katowic

cdr.gov.pl/fot. pixabay