O tym co ważne dla polskiej wsi.

Czyste powietrze czysty zysk Czyste powietrze czysty zysk
Talk icon

Informacje

27-11-2021

Autor: Michał Rybka

Odczyn gleby – wszystko co musisz wiedzieć

Odczyn gleby

Odczyn gleby oraz dokładność pobierania prób gleby do analiz chemicznych – to jedne z najważniejszych czynników, które wpływają na wzrost oraz plonowanie wiśni i czereśni.

Badania pokazują, że około 60% polskich gleb, które są użytkowane rolniczo i ogrodniczo, mają odczyn kwaśny lub bardzo kwaśny. Czereśnie jak i wiśnie uprawiane na glebach kwaśnych mają gorsze warunki wzrostu i rozwoju. Ma to związek z ich niekorzystnymi właściwościami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi. Ponadto wiążę się to z niedoborem, a także z nadmiarem wielu składników pokarmowych, a w niektórych przypadkach z toksycznym oddziaływaniem na uprawiane rośliny.

Stężenia wodoru w glebie

Koncentracja wodoru w kwaśnych glebach jest wysoka, ale to nie stanowi problemu dla roślin. Jednakże gdy pH wynosi poniżej 3,0; czego w praktyce się nie spotyka, to wtedy można mówić o potencjalnym ujemnym oddziaływaniu dużych stężeń wodoru w glebie na wzrost roślin.odczyngleby2

Wodór w roztworze glebowym ma dużą energię wchodzenia do kompleksu sorpcyjnego gleby. Jednocześnie wypiera on jony wapnia i magnezu, a te z kolei są wymywane do warstw położonych głębiej. Następnie zachodzi proces rozpadania się gruzełków glebowych. W tym procesie możemy zaobserwować, że próchnica o małym nasyceniu wapna, zamienia się w gorszą próchnicę – kwaśną. Duże stężenie wodoru w glebie powoduje, że rozwój korzeni drzew podlega osłabieniu.

W glebach kwaśnych o pH poniżej 5,5 wzrasta zawartość ruchliwych form glinu i manganu w porównaniu z odczynem obojętnym (pH 6,6-7,2). Jest to spowodowane uwalnianiem glinu wchodzącego w skład siarki krystalicznej wtórnych minerałów ilastych do roztworu glebowego oraz redukcją manganu czterowartościowego do dwuwartościowego.

Odczyn gleby – nieprzydatny glin i ważny mangan

Na korzeniach roślin można zaobserwować toksyczne działanie glinu. Poznamy to po zahamowanym wzroście roślin, ich zgrubiałości, brunatnej barwie oraz po małej liczbie korzeni drobnych. Odbija się to w transporcie soli mineralnych z roztworu glebowego do części nadziemnych roślin jak i samej wody. Korzenie z kolei są podatne na zakażenia patogenami. Spore nagromadzenie glinu stopuje pobieranie oraz transport wapnia i magnezu.

Mangan stanowi ważny składnik pokarmowy dla roślin. Zalicza się go do grupy mikroelementów. Odgrywają one główną rolę w ich wzroście i plonowaniu. Jednakże na kwaśnych glebach ilości manganu przyswajalnego dla roślin są nadmierne, nawet mogą działać toksycznie. Nadziemnie części roślin są podatne na toksyczne działanie manganu. Młode liście zwijają się, a na starszych liściach występuje centkowana chloroza, a młode liście zwijają się. Dodatkowo wysoka zawartość manganu w częściach nadziemnych roślin utrudnia pobieranie wapnia i magnezu.

W miarę zakwaszania gleb pobieranie składników pokarmowych przez rośliny ulega zakłóceniu. Zmniejsza się przyswajalność fosforu, magnezu, wapnia, molibdenu. Powstają w wodzie nierozpuszczalne fosforany glinu, żelaza oraz molibdeniany glinu i żelaza.

Wapń i magnez są wymywane do głębszych warstw, a pobieranie tych jonów przez rośliny jest utrudnione przez dużą koncentrację glinu. Należy jeszcze dodać, że rośliny rosnące na glebach kwaśnych zawierają znaczne ilości metali ciężkich i siarczanów. W zaleceniach nawozowych dla poszczególnych gatunków roślin podaje się optymalny zakres pH. Dla drzew pestkowych odczyn ten mieści się w granicach od 6,6 do 7,2 pH, czyli obejmuje gleby obojętne. Oznacza to, że gleby kwaśne i bardzo kwaśne należy systematycznie wapnować.

Zasadowy odczyn gleby i uwstecznianie się mikroelementów

Gleby o odczynie zasadowym bądź przewapnowane mają wiele niekorzystnych właściwości. W tych glebach fosfor staje się mniej przyswajalny dla roślin. Fosfor przechodzi w fosforan trójwapniowy [Ca 3 (PO 4 ) 2 ], nierozpuszczalny w wodzie. W tym momencie uwstecznia się magnez oraz mikroelementy: Fe, Mn, Cu, Zn, B. Molibden zaś jest pobierany w zakresie optymalnym.odczyngleby3

Uwstecznianie wspomnianych mikroelementów jest ważne w nasadzeniach wieloletnich i w sadach. Jeśli zaistnieje taka konieczność to wtedy najlepszą opcją będzie zastosowanie chelatów mikroelementowych dolistnie np. Chelat żelaza - Mikrovit Fe lub Chelat żelaza forte, Chelat manganu – Mikrovit Mn lub Chelat manganu forte, Chelat miedzi - Mikrovit Cu, Cynkobor, Borvit lub Bormax Chelat cynku – Mikrovit Zn lub Chelat cynku forte.

Fosfor dolistnie dostarczamy stosując np. Fostar lub Seniphos bądź Plonochron fosforowy lub nawózy fosforowo-potasowe np. Alkaliny PK, bądź Alkalin potasowy lub Fos-Calvit (fosforowo-wapniowy). Także wapniowe np. Stopit, Wapnovit czy Plonochron wapniowy. Magnez zaś należy dostarczać roślinom w sposób dolistny stosując np. siarczan magnezu jednowodny Hydromag lub Mikrokomplex.

Odczyn gleby zasadowej na obojętny lub lekko kwaśny nie jest taki prosty

Zakwaszenie gleby polega na wymywaniu zasad (wapnia, magnezu i potasu) w głąb profilu glebowego, a ich miejsce zajmuje wodór, następnie glin i mangan. Ubytek jonów z warstwy ornej wzmacniają gazowe zanieczyszczenia atmosferycznego powietrza. Są to dwutlenek siarki, tlenek azotu, tlenek węgla oraz amoniak, które pochodzą z różnych gałęzi przemysłu, ze spalania węgla i pochodnych ropy naftowej, jak również z rolnictwa.

Cyklicznie wiele składników mineralnych znika z pola wraz z plonami roślin uprawnych. Jeśli chodzi o owoce roślin sadowniczych znacznie mniej. Ubywa wtedy głównie potasu, wapnia, magnezu. Gdy dawki nawozów alkalizujących środowisko są niskie, wówczas zakwaszenie gleb potęguje się. Stosowanie niektórych nawozów, w tym szczególnie siarczanu amonu oraz nawozów potasowych, powoduje również zakwaszenie gleb.

Jakby tego było mało to amoniak uchodzący w znacznych ilościach z gleby do atmosfery łączy się szybko z kwasami. Tworzy w ten sposób aerosol siarczanu amonu lub azotanu amonu. Po złączeniu wraz z opadami dostaje się do gleb, powodując ich dodatkowe zakwaszenie.

Część sadowników i rolników błędnie interpretuje zasady pobierania prób glebowych do analiz chemicznych na określenie pH, materii organicznej i zawartości makro i mikroelementów w glebie. Ocena gleby pod względem jej przydatności dla różnych roślin sadowniczych przeprowadza się praktycznie na podstawie odkrywek glebowych. Z kolei próbki gleby z sadów już rosnących pobierać można jednocześnie z próbkami liści jeżeli zachodzi taka potrzeba od 15 lipca do 15 sierpnia (a w młodych sadach do końca sierpnia).

Niezastąpione są analizy gleby. Przy określaniu potrzeb nawożenia przed założeniem sadu jak i potrzeb już rosnącego sadu (bądź plantacji roślin jagodowych). Próby gleby trzeba pobierać do analiz chemicznych co 3-4 lata. Częstsze badanie jest koniecznie tylko w wypadku wystąpienia niepokojących objaw albo gdy analizy budzą wątpliwości. Każda próba zbiorcza reprezentuje określoną kwaterę. Kwaterę sadu, plantacji,warstwy gleby, pozycji w sadzie (pas herbicydowy, murawę lub czarny ugór) bądź na plantacji roślin jagodowych i składa się z 15-20 małych próbek pobranych z różnych miejsc za pomocą laski glebowej.

Wiarygodna próba zbiorcza z poziomu próchnicznego jest wiarygodna gdy małych próbek jest jak najwięcej. Należy pobrać próbę gleby z trzech poziomów profilu glebowego (próchnicznego, wymycia i wmycia składników pokarmowych) do oddzielnych pojemników, np. pojemników lub wiader i dopiero dobrze wymieszane 20 i więcej próbek gleby z każdego poziomu oddzielnie daje średnią próbę z tego poziomu.

Dobrze mieszamy ziemię. Następnie należny z niej pobrać około ½ kg próby w kartonik lub woreczek foliowy oznaczając jaki to poziom gleby, gatunek drzewa, krzewu, odmiany, podkładki, wieku i numer próby. Wszystkie próby, które nie są pobrane w w/w sposób nie są próbami wiarygodnymi dla danej kwatery sadu (bądź plantacji) i mogą przynieść więcej szkody niż pożytku rolnikowi. Aby zebrać dokładne dane z zasobności gleby w składniki mineralne, konieczne jest pobranie prób gleby z trzech poziomów. Na głębokości drugiego i trzeciego poziomu profilu glebowego i głębiej, gromadzą się korzenie roślin sadowniczych. Zatem w tamtych miejscach dochodzi do wypłukiwania i wymywania takich pierwiastków jak np. magnez, potas, wapń azot czy bor. A te pierwiastki są niezwykle przydatne dla odpowiedniego planowania i wzrostu sadowniczych roślin.

Zobacz także: Ochrona gruntów rolnych klas I-III – odpowiedź resortu rolnictwa

źródła:polskiesadownictwo.pl/fot.pixabay.com

swiatrolnika.info 2023