Funkcje boru w roślinach są bardzo szerokie. Producenci owoców i zbóż często nie zdają sobie z tego sprawy. Pierwiastek ten powoduje nie tylko zwiększenie plonu owoców, ale też bardzo korzystnie wpływa na polepszenie jego jakości.

Rośliny zbożowe np. nie potrzebują dużej ilości boru, a bardzo korzystnie wpływa on na wytworzenie wielkości kłosa. Rośliny potrzebują stałego dopływu boru przez cały okres wegetacji, ponieważ wędrówka boru ze starszych dolnych liści do młodych w ogóle nie następuje. Musi on być pobierany z gleby przez cały okres wegetacji, przede wszystkim dla tworzenia nowych organów. Rośliny, które są wrażliwe na niedobór boru to: zboża, buraki, rzepak, bobik, marchew, groch, kukurydza, słonecznik, pomidor, ogórek, papryka, fasola, kalafior, kapusta, sałata, seler, por, len, konopie, tytoń, mak, rośliny motylkowe, drzewa i krzewy owocowe, rośliny jagodowe.

Funkcje boru w roślinach

Mimo, że funkcje boru w roślinach są bardzo szerokie, to niestety zawartość tego pierwiastka w glebach Polski jest bardzo niska i waha się od 4 do 100 mg boru (B) w 1 kg gleby. Bor jest obecnie najbardziej deficytowym pierwiastkiem spośród mikroelementów. Praktycznie wszystkie gleby w Polsce są ubogie w ten pierwiastek. Gleby lekkie zazwyczaj zawierają mniej boru ogółem i boru przyswajalnego niż gleby cięższe. Jest to związane z tym, że z gleb lekkich, jako naturalnie bardziej kwaśnych, bor jest stosunkowo łatwo wymywany, bowiem jest słabo sorbowany przez glebę.

Gleby cięższe i organiczne natomiast lepiej zatrzymują bor i w związku z tym są zasobniejsze w ten składnik. Z tego względu nawożenie borem inaczej dokarmianie dolistne staje się coraz częściej konieczne, gdyż jest on niezbędnym składnikiem pokarmowym wszystkich wyższych roślin.

Czynniki, które warunkują przyswajalność boru to:

• odczyn gleby: bor jest najlepiej pobierany w glebach kwaśnych i słabo kwaśnych, czym wyższe pH, tym przyswajalność jest mniejsza,
• zawartość materii organicznej (próchnicy) w glebie, która może być „bezpieczną” rezerwą boru w glebie,
• wapnowanie gleb zmniejsza przyswajalność boru, ważne jest to np. w uprawie roślin motylkowych (koniczyna) i buraka cukrowego. Rośliny te wymagają uregulowanego odczynu, czyli wapnowania i jednocześnie potrzebują do swego rozwoju dobrego zaopatrzenia w bor. Przy produkcji owoców, rośliny sadownicze również wymagają dobrego zaopatrzenia w bor, można go uzupełniać w roślinie poprzez opryskiwanie roślin tzn. dokarmianie dolistne
• wilgotność gleby: w miarę wzrostu wilgotności gleby wzrasta przyswajalność boru, dlatego niedostatek boru objawia się na roślinach zazwyczaj w latach o małych opadach atmosferycznych. Niedobory boru występują najczęściej, gdy po mokrej zimie i sprzyjającej rozwojowi roślin wiośnie następuje dłuższy okres suszy. W uprawie jabłoni szczególnie wrażliwe na niedobór boru są odmiany Arlet, Alwa i Gloster.

Niedobór boru można najczęściej zauważyć na glebach silnie zwapnowanych i glebach lekkich piaszczystych. Potęgują je okresy suszy, ale też okresy pogody zimnej i deszczowej.

Rośliny potrzebują stałego dopływu boru przez cały okres wegetacji, ponieważ wędrówka boru ze starszych dolnych liści do młodych w ogóle nie następuje. Musi on być pobierany z gleby przez cały okres wegetacji, przede wszystkim dla tworzenia nowych organów. Objawy głodu boru w roślinach - zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie są następstwem zakłócenia funkcji biologicznych. Wskutek niedoboru boru następuje między innymi, zahamowanie wzrostu i obumieranie stożków wzrostu zarówno pędów nadziemnych, jak i korzeni, zamierają pąki, utrata zdolności roślin do wytwarzania części generatywnych (kwiatów), nie dochodzi do zapłodnienia po zapyleniu kwiatów, kora jest spękana i chropowata, a także występują skorkowacenia owoców (inkluzje korkowe), owoce są spękane i wcześniej opadają oraz wiele innych objawów.

Jak bor wpływa na rośliny?

Jak już wspomnieliśmy, funkcje boru w roślinach są rozległe. Bor jako niezbędny mikroelement powoduje:

• prawidłowy wzrost organów generatywnych (słupek, pylniki, pyłek) oraz najmłodszych części pędów i korzeni,
• reguluje przemiany węglowodanów w roślinach,
• wpływa dodatnio na kwitnienie, gospodarkę wodną i procesy oddychania oraz właściwy rozwój tkanek przewodzących ( (prawidłowa dystrybucja wapnia w roślinie).

Rośliny, które są wrażliwe na niedobór boru to: zboża, buraki, rzepak, bobik, marchew, groch, kukurydza, słonecznik, pomidor, ogórek, papryka, fasola, kalafior, kapusta, sałata, seler, por, len, konopie, tytoń, mak, rośliny motylkowe, drzewa i krzewy owocowe, rośliny jagodowe.

Bor w uprawach sadowniczych wzmacnia pyłek, a jego dostateczna zawartość korzystnie wpływa na zapłodnienie. Objawy chorobowe występują nie tylko na owocach, ale i na liściach drzew owocowych w postaci wydłużonych, o kształcie włóczni blaszek liściowych. Choroba taka może doprowadzić nawet do obumarcia drzewa.

Funkcje fizjologiczne boru są różne, lecz coraz bardziej poznawane. Do zasadniczych należy wpływ boru na gospodarkę węglowodanową oraz na działalność tkanek merystematycznych. Prócz tego bor wpływa na procesy związane z kwitnieniem, zapłodnieniem, zawiązywaniem nasion, z funkcjonowaniem i podziałem komórek. Bor reguluje uwodnienie koloidów plazmy, i wpływa na pobieranie składników pokarmowych zwiększając ich efektywność, zwłaszcza azotu, potasu, fosforu, magnezu i wapnia.

Przyczyny, które wywołują objawy chorobowe to:

• posucha lub nadmierna wilgotność,
• nadmierne wapnowanie gleb,
• dużą zawartość azotu i substancji organicznych w glebie,
• głód potasu i boru.

By zapobiec chorobom i otrzymać dobre plonowanie z drzew i krzewów owocowych oraz roślin jagodowych należy pamiętać o konieczności dokarmiania roślin dolistnie stosując roztwór np. Bormaxu bądź Borvitu lub Bortracu w następujących terminach: na różowy (biały) pąk, w początkowej fazie kwitnienia, w fazie opadania płatków kwiatowych oraz późną jesienią przed opadem liści z drzew stosując Borvit razem z cynkiem (np. Chelat cynku forte lub Chelat cynku (Mikrovit Zn) lub Cynko-Bor bądź Bortrac i Zintrac.

Przy okazji przypominamy, że przed zimą należy nie tylko zabezpieczyć krzewy i drzewa przed chorobami, ale również w tym okresie należy zadbać o swoje pola, sady oraz ogrody. Przygotujmy zagony do następnego sezonu oraz zabezpieczmy przed mrozem i gryzoniami młode drzewka. Warto również wysiać niektóre warzywa dla uzyskania wcześniejszych zbiorów wiosną.

Czytaj też: Wybór stanowiska pod sad – jakie miejsce jest właściwe?

 polskiesadownictwo.pl/fot.pixabay