Piątka dla zwierząt. Senackie poprawki nie rozwiązują wszystkich problemów

Projekt nowelizacji ustawy o ochronie praw zwierząt wywołał falę komentarzy. Proponowane zmiany zakłady m.in. wprowadzenie całkowitego zakazu hodowli zwierząt na futra czy praktyczne uniemożliwienie eksportu mięsa pochodzącego z uboju rytualnego. Wzbudziło to istotne wątpliwości z punktu widzenia zgodności proponowanych regulacji z Konstytucją RP oraz prawem unijnym. Przyjęte przez Senat poprawki do projektu jakim jest Piątka dla zwierząt, co prawda zbliżają go do standardów konstytucyjnych jednak nadal nie rozwiązują wszystkich wątpliwości.

Piątka dla zwierząt niezgodna z ustawą zasadniczą?

Z obowiązujących przepisów Konstytucji RP – co potwierdza doktryna i orzecznictwo – można wyprowadzić wzorzec „dobrego gospodarza" oraz standard „rodzinnego gospodarstwa rolnego". Wyrazem norm wynikających z ustawy zasadniczej, a odnoszących się do omawianej kwestii, jest chociażby obowiązek troski o zwierzęta i ich humanitarnego traktowania. Jednocześnie, dla ustrojodawcy i ustawodawcy zwierzęta nie są podmiotem, a przedmiotem prawa – a tym samym obowiązek ich ochrony nie wyłącza możliwości korzystania z ich wartości użytkowej i hodowlanej.

W tym kontekście duże znaczenie ma fakt, że prowadzenie działalności rolnej – w tym chowu i hodowli zwierząt – jest jednym z przejawów wolności prowadzenia działalności gospodarczej, chronionej art. 22 Konstytucji RP. Zgodnie z tym przepisem, ograniczenie w możliwości korzystania z tej wolności dopuszczalne jest jedynie w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny i możliwe wyłącznie wtedy, gdy nie godzi w samą istotę danej wolności. Zakaz chowu i hodowli zwierząt w celu pozyskiwania futer nie spełnia tego warunku. Zastrzeżenia te odnoszą się także do ograniczeń zakładanych w zakresie uboju rytualnego, który – co jasno wynika z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – jest także jednym z dopuszczalnych przejawów korzystania z wolności religijnej.

Piątka dla zwierząt – co wnoszą poprawki?

W przypadku projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz niektórych innych ustaw należy Senat zaproponował wydłużenie okresu vacatio legis przepisów wprowadzających zakaz hodowli zwierząt futerkowych w celu pozyskania futer oraz ograniczających możliwość działalności w zakresie uboju rytualnego. W pierwszym obszarze poprawki zakładają utrzymanie dotychczasowych zasad działalności do 31 lipca 2023 r., natomiast w drugim do 31 grudnia 2025 r. Poza tym, senatorzy zaproponowali zasady realizacji przez przedsiębiorców roszczeń wobec Skarbu Państwa w związku z koniecznością dostosowania się do nowych wymogów.

Ponadto, senackie poprawki zakładają wykreślenie z projektu wymogu pozbawienia świadomości w przypadku poddawania drobiu ubojowi rytualnemu oraz przepisów uprawniających organizacje pozarządowe do odebrania zwierzęcia jego właścicielowi. Jednocześnie projekt – w kształcie nadanym przez poprawki Senatu – zakłada wprowadzenie zakazu egzekucji zwierząt domowych, organizowania przedsięwzięć, w których zwierzę domowe stanowi nagrodę lub jest przedmiotem loterii, aukcji albo licytacji oraz uczestnictwa w takich przedsięwzięciach, sprzedaży i nabywania przedmiotów, jeżeli zwierzę domowe będzie stanowić bezpłatne uzupełnienie do sprzedawanego przedmiotu.

Czytaj także: ARiMR: można już wnioskować o pomoc finansową dla grup producentów

Piątka dla zwierząt – na ostateczny kształt przyjdzie jeszcze poczekać

Poprawki zaproponowane przez Senat nie przesądzają ostatecznego kształtu ustawy – obecnie projekt zostanie ponownie skierowany do Sejmu, który zdecyduje o przyjęciu lub odrzuceniu propozycji przedstawionych przez Izbę Wyższą. Sejm ma także prawo wprowadzić do projektu własne zmiany. Wśród dotychczas zaproponowanych poprawek jednymi z najistotniejszych są te, które wydłużają okres vacatio legis dla ograniczeń w hodowli zwierząt oraz w uboju rytualnym. Jednak pomimo proponowanego wydłużenia, ciągle terminy te nie odpowiadają skali wyzwań, jakie staną przed przedsiębiorcami w przypadku wprowadzenia omawianych tu ograniczeń – chociażby w postaci konieczności przebranżowienia się, czy uregulowania wszystkich zobowiązań (np. kredytowych) związanych z prowadzeniem dotychczasowej działalności gospodarczej.

„Poprawki Senatu stanowią pewien krok w kierunku przybliżenia projektu noweli o ochronie zwierząt do standardów konstytucyjnych, jednak nadal nie rozwiązują zasadniczych wątpliwości. Ciągle przyjęte rozwiązania wydają się być nieproporcjonalne i niezgodne chociażby z przesłankami ograniczania wolności działalności gospodarczej. Kontrowersje wzbudza także proponowane różnicowanie regulacji prawnych dotyczących uboju rytualnego ze względu na objęty nim gatunek zwierząt" – komentuje Konrad Dyda, analityk Centrum Analiz Legislacyjnych Instytutu Ordo Iuris.

Ordo Iuris/jac/fot. FB