Stres u roślin. Jak odczuwają go organizmy pozbawione emocji?

Stres u roślin wywołuje negatywne skutki, które w zależności od ich odporności, długości oraz siły stresu wywołują różne konsekwencję. Najczęstsze przyrodnicze aspekty wywołujące stres to: wysokie promieniowanie, zbyt wysoka lub niska temperatura, deficyt lub nadmiar wody bądź składników mineralnych, zasolenie oraz agrogafagi.

Stres u roślin, a stresor

Rośliny mimo braku emocji czynnie reagują na niesprzyjające bodźce środowiska, nazywane stresorami. Termin stres u roślin dotyczy czynników zewnętrznych wpływające negatywnie na ich fizjologię oraz dostosowanie ich organizmu do negatywnych działań. Stresor może być biotyczny i abiotyczny oraz oddziaływać na roślinę bezpośrednio lub pośrednio, może być pierwotny lub wtórny, wywoływać zmiany odwracalne bądź nieodwracalne. Pierwsze z nich pozwalają na regenerację roślin po ustąpieniu czynnika stresowego oraz uzyskanie odporności na powtórne jego pojawienie się. Natomiast uszkodzenia nieodwracalne doprowadzają do dysfunkcji organów, całej rośliny, a nawet jej śmierci.

Czytaj także: Dobrostan Plus – jest projekt ustawy! Duże uprawnienia inspekcji

Stres u roślin, co go wywołuje

Każdy czynnik abiotyczny, tj. deficyt wody lub jej nadmiar, niska i wysoka temperatura, intensywne promieniowanie słoneczne, złe podłoże, erozja gleby, deficyt lub nadmiar składników mineralnych oraz silne wiatry, ulewy czy grad, występujący w nadmiarze lub niedoborze powoduje stres. Pozostałymi stresorami są również czynniki biotyczne, czyli oddziaływanie na rośliny przez inne organizmy. W ich skład zaliczyć należy choroby i szkodniki roślin, w tym wirusy, fitoplazmy, bakterie, grzyby, pajęczaki, owady i nicienie. Ponadto negatywny wpływ ma stosowanie środków ochrony roślin, nadmiar ozonu, wolnych rodników, kwaśnych deszczy oraz zniszczenia środowiska. Te wszystkie czynniki, niezależnie od rodzaju ich pochodzenia wywołują stres u roślin.

Stres u roślin, jak go rozpoznać?

Stres wywołany różnymi czynnikami nie zawsze widoczny jest u roślin na pierwszy rzut oka hodowców, jednakże nie oznacza to faktu, że nie wywołuje on szeregu reakcji biochemicznych. Długość oraz siła stresu mają duże znaczenie na stopień zniszczenia rośliny – jej wyczerpanie, zaburzenia wewnątrzkomórkowe, a w konsekwencji trwałe uszkodzenia. W zależności od gatunku roślin mogą one przechodzić stres łagodnie i po wyleczeniu kontynuować wzrost lub znacznie gorzej jeżeli są słabszymi osobnikami. Wówczas stres u roślin zahamowuje ich wzrost, spowalnia rozwój, zmniejsza plonowanie, a nawet doprowadza do ich zamierania.

Mechanizmy obronne, a stres roślin

Rośliny nie mają możliwości przemieszczenia się i zostawienia czynników stresowy w innym miejscu, dlatego też musiały nauczyć się mechanizmów obronnych. Na odporność roślin na stres wpływ mają cztery elementy: genetyka i ukształtowane przez nią struktury organizmu, wrażliwość na stresory, umiejętność regeneracji oraz przystosowania się, którą dzielimy na aklimatyzację i adaptację. Aklimatyzacja jest niedziedziczna i polega na pojawieniu się w odpowiedzi na stres roślin struktur i funkcji minimalizujących wywoływane przez niego skutki. Natomiast adaptacja jest dziedziczną zmianą struktur i funkcjonowania organizmów, dzięki którym umożliwione jest uniknięcie konsekwencji wywołanych przez stres.

Źródło: uw/fot. pixabay