Przechowywanie ziemniaków - na co uważać i jak ograniczyć straty?

Nie od dziś wiadomo, że tuż po zbiorach ceny są niższe z powodu dużej podaży na rynku. Wielkopolska Izba Rolnicza radzi, aby przechować towar i zaczekać na lepszą cenę, gdy już podaż zmaleje. Przechowywanie ziemniaków należy do najważniejszych i jednocześnie najtrudniejszych etapów w całym procesie technologicznym.

Przechowywanie ziemniaków - jakimi problemami należy się mierzyć?

Wielkopolska Izba Rolnicza informuje, że przechowywanie ziemniaków dotyczy ok. 90% wszystkich corocznie wyprodukowanych ziemniaków. Ziemniaki przeznaczone do konsumpcji i na przetwórstwo przechowywane są nawet przez okres 9 miesięcy. W tym okresie bulwy narażone są na różnego rodzaju straty, zarówno ilościowe jak i jakościowe. Straty te mogą wahać się w granicach od 5 do 30% plonu, a w przypadku zaniedbań, mogą być nawet jeszcze większe.

W czasie przechowywania ponosimy straty ilościowe i jakościowe z tytułu: ubytków naturalnych, procesu kiełkowania, procesów chemicznych oraz występowania i rozwoju chorób bulw. Ilościowe straty masy organicznej występują jako ubytki naturalne na skutek procesów biologicznych i fizjologicznych (oddychanie i transpiracja, kiełkowanie) oraz na skutek rozwoju chorób grzybowych i bakteryjnych, powodujących zgnilizny. Oprócz strat ilościowych mogą zachodzić w bulwach niepożądane procesy chemiczne, pogarszające ich wartość użytkową i technologiczną.

Powstawanie wyżej wymienionych ubytków i strat jest procesem bardzo złożonym i wypadkową wielu współdziałających ze sobą czynników. Bardzo często błędy popełnione w czasie wegetacji i zbioru nie mogą być naprawione podczas przechowywania. Wielkość strat w okresie przechowywania zależy od wielu czynników, wśród których główne znaczenie mają: genetyczne właściwości odmiany, czynniki zewnętrzne, wpływające na jakość ziemniaków (gleba, przebieg pogody, nawożenie organiczne i mineralne, zabiegi zwalczania chorób, termin i warunki zbioru) oraz sposób przechowywania (szczególnie temperatura i wilgotność względna w przechowalni). Zadaniem właściwego przechowalnictwa jest maksymalne wydłużenie okresu uśpienia bulw.

 Polskie ziemniaki światową potęgą? Ambitne plany resortu rolnictwa

Jak odpowiednio uśpić bulwy?

WIR tłumaczy, że głównym czynnikiem powodującym uśpienie bulw jest temperatura ich przechowywania, która w przypadku sadzeniaków i ziemniaków jadalnych może wynosić ok. +3oC. Ze względu na konieczność utrzymania niskiej zawartości cukrów redukujących, ziemniaki przeznaczone do przetwórstwa spożywczego powinny być przechowywane w temperaturze 6-8oC. Poziom cukrów redukujących wzrasta w niskich temperaturach (2-4oC). Zawartość tych cukrów decyduje o kolorze wysmażonych frytek i chipsów. Z kolei utrzymująca się wyższa temperatura (>8oC) powoduje zwiększenie oddychania, nadmierną transpirację oraz intensywny wzrost kiełków. Niezbędne staje się wtedy stosowanie środków hamujących kiełkowanie ziemniaków – inhibitorów kiełkowania bulw.

Preparaty hamujące kiełkowanie są również stosowane przy długotrwałym przechowywaniu ziemniaków jadalnych. Nie można jednak stosować inhibitorów kiełkowania na sadzeniaki, gdyż następstwem tego jest brak wschodów.

Obecnie w wyszukiwarce środków ochrony roślin, która dostępna jest na stronie Wielkopolskiej Izby Rolniczej znajdziemy 17 preparatów dopuszczonych do obrotu i stosowania. Substancje czynne, które zawierają te preparaty, to m.in.: hydrazyd maleinowy w postaci soli potasowej lub soli cholinowej, 1,4-dimetylonaftalen, etylen, bentazon oraz substancje na bazie sodu. Dostępne są także substancje czynne, oparte na składnikach naturalnych: oleju z pomarańczy i ekstrakcie olejowym z mięty zielonej.

Stosując środki hamujące kiełkowanie należy pamiętać, że strat nie powodują tylko czynniki biologiczne, ale także pomieszczenia. Przechowywanie ziemniaków wymaga prawidłowej wentylacji i niedopuszczenia do zawilgocenia, gdyż straty mogące wywołać wtedy choroby, są już nie do odrobienia. Poza tym coraz częściej zwraca się uwagę na promowanie bezpiecznej żywności, w tym i ziemniaków, dlatego w wielu krajach (np. Holandia, Japonia czy Szwajcaria) stosowanie chemicznych inhibitorów kiełkowania jest zabronione.

 Jak ograniczyć straty?

Wielkopolska Izba Rolnicza uspokaja, że przechowywanie ziemniaków generuje straty i jest to zjawisko normalne i nieuniknione. Radzi jednak, że straty można ograniczyć poprzez:

– wybór do uprawy odpowiedniej odmiany (zwrócenie szczególnej uwagi na trwałość przechowalniczą),
– stosowanie odpowiedniej agrotechniki, nawożenia i ochrony plantacji,
– przeznaczanie do przechowywania bulw dojrzałych, dobrej jakości, bez uszkodzeń mechanicznych i zanieczyszczeń, zebranych w warunkach suchej i ciepłej pogody (właściwy termin i warunki zbioru),
– osuszanie bulw i intensywne ich wietrzenie tuż po zbiorach,
– zapewnienie optymalnych warunków termiczno-wilgotnościowych, zależnie od kierunku użytkowania,
– zapobieganie kiełkowaniu,
– przeznaczanie w pierwszej kolejności do zagospodarowania odmian charakteryzujących się obniżoną trwałością przechowalniczą.

Obecnie ziemniak jest czwartą pod względem produkcji rośliną uprawną na świecie (zaraz po pszenicy, kukurydzy i ryżu). 

wir.org.pl/fot.Pixabay