Ospa owiec i kóz, wysoce zaraźliwa choroba. Czy Polska sobie poradziła?

Ospa owiec jest chorobą, która dotyka głównie małych przeżuwaczy i daje charakterystyczne objawy – na błonach śluzowych i skórze zwierzęcia pojawia się pęcherzykowo-grudkowa wysypka. Choroba w dzisiejszych czasach występuje głównie w Afryce oraz Azji i jest zaliczana do jednych z najstarszych chorób zwierząt – głównie owiec i kóz, rzadziej występuje u innych gatunków. Polska na szczęście jest wolna od tej choroby.

Ospa owiec – etiologia

Ospa owiec jest chorobą wysoce zakaźną i zaraźliwą, którą wywołuje wirus ospy z rodziny Poxviridae. Wirus określa się również mianem megawirusa. Najczęściej przebiega z objawem wysokiej gorączki i charakterystycznymi wykwitami na skórze. W przypadku pojawienia się choroby w stadzie objawy chorobowe mogą pojawić się nawet u około 90% zwierząt. Wirus w zależności od szczepu może być chorobotwórczy tylko dla owiec lub dla owiec i kóz. Najbardziej podatne na chorobę są młode zwierzęta i owce rasy merynos. Śmiertelność spowodowana wirusem najczęściej osiąga około 5-10%, jednak w ciężkim przebiegu może dojść nawet do 90% stada.

Zobacz także: Fungicydowe zaprawy nasienne – ważne są badania

Ospa owiec – występowanie choroby

Najszerzej rozprzestrzeniona była w południowej Azji – m.in. w Iranie, Indiach i sąsiadujących Państwach, natomiast w Afryce najczęściej na południu od równika. Rzadziej występowała w Europie – we Włoszech i w Hiszpanii w latach 1983-1989 oraz w Rosji, Skandynawii, Grecji i na Cyprze. Ospa owiec w tym momencie od dziesiątków lat nie występowała w Polsce. Ostatni przypadek zanotowani w 1951 roku i najpewniej trafił do kraju z ówczesnej Czechosłowacji.

Ospa owiec – drogi zakażenia

Główną drogą zakażenia chorobą jest układ pokarmowy i oddechowy. Jednak można zarazić się również poprzez błony śluzowe, skórę, a nawet owady, które mogą przenosić wirusa. Ospa owiec może trafić do stada poprzez zakażone narzędzia niezbędne do pielęgnowania zwierząt. Wirus namnaża się w organizmie, a krwiobiegiem szybko rozprzestrzenia się po całym organizmie zwierzęcia, kumulując się głównie w błonach śluzowych i skórze. Wytrzymałość wirusa na czynniki środowiskowe jest duża. W pomieszczeniach inwentarskich oraz na pastwiskach może utrzymywać zjadliwość przez kilka miesięcy. Natomiast w zmienionych chorobowo krostach nawet przez rok. Wirus ginie w wysokiej temperaturze i po zastosowaniu środków chemicznych.

Ospa owiec – objawy chorobowe

Objawy ospy owiec pojawiają się najczęściej po około siedmiu dniach od zarażenia, jednak okres inkubacji wirusa wynosi od 2 do 12 dni. Ospa owiec w przebiegu łagodnym charakteryzuje się lekko podwyższoną temperaturą ciała, apatią zwierząt i brakiem apetytu. W ciągu kolejnych kilku dni na strzykach i wymionach mogą pojawić się zmiany ospowe, które podczas dojenia łatwo pękają, co prowadzi dodatkowo do zakażeń o podłożu bakteryjnym. Zmiany ospowe mogą wystąpić również na powierzchni błon śluzowych – warg, dziąseł , policzków i nosa. Rzadziej pojawiają się na spojówkach i na zewnętrznych narządach rodnych. Natomiast w przebiegu ciężkim pojawia się wysoka gorączka około 40-41°C, któremu towarzyszy przekrwienie błon śluzowych, przyspieszony oddech i tętno, zapalenie spojówek, płyn surowiczo-śluzowy z nosa, kaszel i światłowstręt. Często występuje również ślinotok i charakterystyczna nieprzyjemna i słodka woń z jamy ustnej. Objawy dotyczą głównie młodych małych przeżuwaczy, starsze osobniki przechodzą chorobę łagodnie, niekiedy nawet bezobjawowo. Ospa owiec zazwyczaj trwa około 3 tygodnie. Zmiany anatomopatologiczne pojawiają się najczęściej w płucach, rzadziej w trawieńcu, gdzie może wystąpić również krwotoczne zapalenie jelit.

Ospa owiec – różnicowanie z innymi chorobami

Ospa owiec w przebiegu może być podobna do pryszczycy, jednak przebiega z postacią zauważalnie mniejszych pęcherzy. Poza tym pęcherze pryszczycowe pojawiają się w szparze międzyracicowej, czego nie obserwuje się w przebiegu ospy. Otręt jest kolejną chorobą różnicującą – zmiany pojawiają się w niej tylko w obrębie narządów rozrodczych i błony śluzowej. Nosacznica powinna być wykluczona jeśli u zwierząt nie stwierdza się zmian na błonach śluzowych jamy ustnej zwierząt.

Ospa owiec – choroba zwalczana z urzędu

Ospa owiec jest chorobą zwalczaną z urzędu przez inspekcję weterynaryjną. Leczenia w przebiegu tej choroby nie stosuje się. Jednak skuteczne zapobieganie zwiększa prawdopodobieństwo ochronienia stada przed wirusem. Należy stosować się do obowiązujących przepisów sanitarno-weterynaryjnych oraz przestrzegania kwarantanny, jeśli wprowadza się do stada nowe osobniki. Dodatkowo należy pamiętać o tym, żeby sprowadzać zwierzęta ze sprawdzonych hodowli, znajdujących się w państwach wolnych od ospy i kóz. Utrzymywanie wysokiej higieny w stadzie i pomieszczeniach inwentarskich, poprawnie przeprowadzany proces dezynfekcji pomieszczeń i narzędzi oraz natychmiastowa izolacja chorych lub podejrzanych o chorobę zwierząt również wpływa korzystanie na utrzymanie hodowli wolnej od ospy owiec.

wetgiw.gov.pl, griwkor.pl, vetpol.org.pl/ fot. pixabay