Jak informuje Wielkopolska Izba Rolnicza, zarządzanie ryzykiem w rolnictwie jest coraz trudniejsze. Naprzeciw wychodzą rolnicy, których świadomość wzrasta.

Jest to ważne, ponieważ takie zagrożenia jak zmiany klimatyczne, ryzyko utraty plonów i turbulencje na rynkach, mogą zaważyć na utrzymaniu płynności finansowej gospodarstw rolny. Dlatego po raz pierwszy w ramach Forum Rolników i Agrobiznesu, które po raz szósty odbyło się w Poznaniu, zorganizowano sesję tematyczną poświęconą zarządzaniu ryzykiem. Sesja Zarządzania Ryzykiem była dobrą okazją do zapoznania się z jednej strony z tym, jakie ryzyka dla sektora rolnego mogą występować w najbliższej przyszłości, a z drugiej – z mechanizmami zabezpieczającymi efekt pracy rolnika i finalnie jego dochody. 

Zarządzanie ryzykiem w rolnictwie tematem dyskusji 

Tematem sesji było zarządzanie ryzykiem w rolnictwie. Prelegentami sesji byli: prof. Bogdan Chojnicki z UP Poznań, dr Jerzy Plewa z Team Europe, Piotr Walkowski – Prezes Wielkopolskiej Izby Rolniczej, Bernard Mycielski z Generali TU S.A. oraz Florian Hildebrand z firmy Stonex Financial Europe S.A.

Jak opisuje WIR, w ramach sesji, po wykładach wprowadzających, przeprowadzono dwie debaty z udziałem panelistów i ekspertów:

– Jak zmiany klimatu wpływają na bezpieczeństwo dochodów w gospodarstwie?
– Instrumenty rynkowe oraz polityki rolnej zabezpieczające dochody rolników.

Jeszcze podczas Sesji Głównej Forum, która odbyła się w Sali Ziemi, uwagę temu tematowi poświecił wicepremier, minister rolnictwa i rozwoju wsi Henryk Kowalczyk, wskazując jak ważnym aspektem, jeśli chodzi o Krajowy Plan Strategiczny, jest kwestia zarządzania ryzykiem:

,,Otóż zarządzanie ryzykiem, nieodzowny problem rolnictwa polskiego, szczególnie jeśli mieliśmy do czynienia z latami, gdzie występowała dotkliwa susza, wymaga od nas finansowania. Środki finansowe na zarządzanie ryzykiem we Wspólnej Polityce Rolnej są istotne, ale myślę, że znacznie istotniejsze i o większej skali finansowej są środki krajowe na dopłaty do ubezpieczeń upraw rolnych" – mówił szef resortu rolnictwa.

O zmianach klimatycznych oraz o tym, co nas czeka, mówił również na sesji prof. Bogdan Chojnicki – uznany klimatolog z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

,,Pamiętajmy, że klimatolodzy, mówiąc o przyszłości, nie przekazują prognoz, a pokazują projekcję ewentualnych zdarzeń. Trzeba mieć też świadomość, że jeśli mówimy o atmosferze Ziemi, to mówimy mniej więcej o osłonie, przypominającej grubością skórkę dorodnego jabłka" – rozpoczął swoją prelekcję prof. Bogdan Chojnicki.

Zmiany klimatyczne, które obecnie mają miejsce na świecie, są zależne od wielu czynników, ale przede wszystkim od człowieka. To głównie od nas zależy, o ile wzrośnie średnia temperatura na świecie. Emisja gazów cieplarnianych co prawda spowodowana jest przez wszystkie działania, ale największy wpływ mają energetyka (58%), transport (16%) i rolnictwo (16%). Trzeba również zwrócić uwagę, że rolnictwo uczestniczy też w 20% w wykorzystywaniu energii i ma także największą rolę w absorpcji dwutlenku węgla.

,,Jeśli dołożymy wszystkich starań, by chronić nasze środowisko, także pod wpływem emisji CO2, to wszystko wskazuje na to, że wzrost temperatury ustabilizuje się na 1,9 st. C. Natomiast jeśli nie zrobimy nic, to temperatura na świecie wzrośnie o 8,5 st. C" – apelował prof. Chojnicki.

W Polsce w ciągu ostatnich trzydziestu lat (1991-2020) średnia temperatura wzrosła o 0,82 st. C. Wszystko wskazuje na to, że ten rok jest umiarkowanie chłodny, bo temperatura wzrośnie zaledwie o 0,4 st. C. Jednak wzrośnie już w stosunku do właśnie ostatnio ustalonej średniej. Postępujące zmiany klimatu objawiają się znaczącym wzrostem temperatury, co z kolei wydłuża sezon wegetacyjny roślin. Paradoksalnie więc większa ilość dni rozwoju roślin to dobra wiadomość dla rolników. Jak wskazywał prelegent, należy jednak zauważyć, że wydłużenie wegetacji jest nierozerwalnie związane z jednoczesnym ryzykiem częstszego występowania upałów, które obniżają znacząco plony.

,,Japończycy mają taką zasadę. Problemy stwarzają możliwości. Na szczycie klimatycznym, który odbył się ostatnio tak naprawdę dyskusja była na temat tego, kto będzie liderem zmian, a nie kto powinien jak mocno zahamować zmiany" – posumował swój wykład prof. Chojnicki.

Koszty ubezpieczenia upraw rolnych coraz wyższe

Nawiązując do wystąpienia profesora Chojnickiego, kolejny z prelegentów, Bernard Mycielski z firmy Generali Towarzystwo Ubezpieczeń S.A. potwierdził, że zarządzanie kryzysem w rolnictwie jest trudne, zjawiska ekstremalne są coraz częstsze i będzie to miało swoje odzwierciedlenie w ostatecznym koszcie ubezpieczenia upraw rolnych, jakie będzie musiał sfinansować głównie rolnik.

,,Jeżeli chodzi o wzrost temperatury. Ma ona wpływ, niestety, na przebieg wszystkich innych zjawisk towarzyszących. Wydawałoby się, że przy wzroście temperatury wszystko nam przezimuje. Niestety nie jest to prawda" – mówił Bernard Mycielski.

Problem stosunkowo niskiego poziomu ubezpieczeń wynika z kosztu, jaki musi ponieść właśnie rolnik. Bardzo często jest tak, że o tym, którzy rolnicy najczęściej decydują się na opłacenie ubezpieczenia, decyduje fakt poniesienia wcześniej znacznych strat w swoim gospodarstwie. Podjęcie decyzji o ubezpieczeniu po doświadczeniu straty jest zgodne z powiedzeniem „Polak mądry po szkodzie”.

W trakcie dyskusji podsumowującej pierwszą część sesji Bernard Mycielski podkreślił, że kluczowym czynnikiem wpływającym na wysokość składek jest wsparcie ze strony rządu.

,,Myślę, że bez wsparcia Państwa, bez tych dotacji przy dzisiejszych kosztach produkcji rolnikom ciężko na kupienie większych pakietów. Tak uczciwie trzeba powiedzieć, że ten system dopłatowy w Polsce jest dość dobry, patrząc na Europę, natomiast zawsze można to poprawiać, zawsze można zrobić jakieś ruchy w ustawie, które spowodują, że jeszcze więcej produktów będzie skierowanych do producentów, które być może będą nawet tańsze, tylko że muszą być po prostu bardziej powszechne" – wskazał przedstawiciel Generali.

Niedobory wody jednym z problemów 

Uczestniczący w dyskusji Piotr Walkowski – Prezes Wielkopolskiej Izby Rolniczej wskazał, że zarządzanie ryzykiem w rolnictwie jest bardzo poważną kwestią. Aktualnie największe ryzyko w produkcji rolnej związane jest z niedoborami wody, głównie w okresie wegetacyjnym. Rolnicy wielkopolscy zmagają się z tym problemem od lat, a susze nawiedzają nasz kraj już niemal regularnie. Dochodzą jednak też nowe problemy – zawirowania na rynkach, problemy z opłacalnością produkcji rolnej, czy wzrastające koszty produkcji. Najlepszym przykładem rynku obarczonego dużym ryzykiem jest to, co ma miejsce obecnie w nawozach mineralnych.

,,Teraz nie wiemy. Producenci nawozów zachęcają nas żebyśmy kupowali, a rolnik mówi tak: „Jak się zapchacie, to będziecie musieli obniżyć te ceny”" – mówił Piotr Walkowski.

Kolejny prelegent dr Jerzy Plewa przypomniał, iż jednym z celów, dla którego powstała Wspólna Polityka Rolna, było zapewnienie europejskim rolnikom właściwego poziomu dochodów. W traktacie o funkcjonowaniu UE w art. 38 już napisano, że podniesienie indywidualnego dochodu osób pracujących w rolnictwie jest jednym z priorytetów dla tej polityki. O zagrożeniach związanych z wprowadzeniem „Zielonego Ładu” można było usłyszeć w trakcie sesji głównej. Niemniej dr Plewa również odniósł się do tego tematu, stwierdzając:

,,Jeśli pójdziemy dalej w „Zielony Ład”, będziemy mieli wyższe standardy produkcji i jeśli chodzi o wymagania klimatyczne i rolnośrodowiskowe wzrosną koszty i oczywiście cały ten nasz wysiłek może wypłynąć, ponieważ będzie import żywności, która jest produkowana przy innych standardach. Wiadomo, że inni też dążą do tego, Amerykanie i tak dalej, ale nie tak szybko"

,,Zagrożenia te można wyeliminować poprzez narzędzia zarządzania ryzykiem giełdowym, które zapewniają przewidywalność oraz bezpieczeństwo produkcji i handlu rolnego" – wskazał Florian Hildebrand reprezentujący firmę Stonex Financial Europe S.A.

Sesja Zarządzania Ryzykiem była dobrą okazją do zapoznania się z jednej strony z tym, jakie ryzyka dla sektora rolnego mogą występować w najbliższej przyszłości, a z drugiej – z mechanizmami zabezpieczającymi efekt pracy rolnika i finalnie jego dochody.

Czytaj też: Henryk Kowalczyk: Ważne jest kompleksowe podejście do ubezpieczeń rolniczych

wir.org.pl/fot.fb,Henryk Kowalczyk