Szkodniki zbóż powodują niepowetowane straty w sektorze upraw. Wraz z rozwojem sektora – w ujęciu historycznym – pojawił się problem w postaci zwalczania namnażających się szkodników.

Szkodniki zbóż, a redukcja plonu

Występowanie szkodników zbóż może zredukować plon ziarna o 2-20 dt/ha. Najbardziej popularne szkodniki w Polsce zagrażające zbożom to: skrzypionki, mszyce, ploniarki i pryszczarki, a także charakterystyczne dla niektórych rejonów: wciornastki, rolnice, a także miniarki.

Nowoczesna uprawa – szkodnik zbóż się jej boją

Szkodniki zbóż, które licznie pojawiają się w ostatnich latach w polskich gospodarstwach to: pryszczarki, miniarki, nakłanek, łokaś garbatek, śmietki, kłosiec czy lenie oraz żółwinek zbożowy i lednica zbożowa. Na ich występowanie ma wpływ wzrost upraw zbóż, rozwój w agrotechnice i strukturze zasiewów, rozpowszechnienie pestycydów oraz zmiany klimatyczne. Nowe szkodniki zbóż przyczyniają się do wzrostu zagrożenia plonów, jednakże nie są aż tak inwazyjne, jak pozostałe gatunki.

Szkodniki zbóż – mszyce

Mszyce powodują spustoszenie wśród plonów. Larwy i dorosłe osobniki tych szkodników zbóż atakują konkretne części rośliny i wysysają sok z liści, ale także z  pochew liściowych, kłosów czy nawet samego źdźbła, doprowadzając w ten sposób do ich zwiędnięcia, zasychania młodych plonów oraz niewykłaszania się zbóż i bielenia kłosów starszych. Mszyce przenoszą choroby wirusowe, dlatego też stanowią podwójne zagrożenie dla zbóż. Jeden sezon wegetacyjny to od 8 do 12 rozwijających się pokoleń szkodników. Mszyce żyją 30 dni. W ciągu tego czasu, przy sprzyjających warunkach do reprodukcji, w ciągu 3 dni populacja mszycy zbożowej może się podwoić, a po 20 dniach może wzrosnąć pięćdziesięciokrotnie. Te szkodniki zbóż giną w wysokiej temperaturze, ale ich rozwojowi sprzyja stosowanie nawozów z azotem, gdyż szkodniki te potrzebują ilości rozpuszczalnych związków azotowych do rozwoju.

Czytaj także: Zgnilizna twardzikowa – czym jest i jak z nią walczyć?

Skrzypionki – szkodniki zbóż

Skrzypionki, to szkodniki zbóż występujące w formie chrząszczy z rodzin stonkowatych. Mają wydłużone, metalicznie błyszczące, zielonkawe lub niebieskie ciało, długie, nitkowate czułki. Zimę przeczekują w ściółce i w korzeniach roślin. Pojawiają się w lipcu i żyją do jesieni. Pasożytując na zbożach i trawach. Dorosłe szkodniki wiosną uzupełniają pożywienie liśćmi zbóż i trwa. Larwy skrzypionki mają odcień brunatno-żółty i zakończone są czarną główką, a składniki pokarmowe pobierają z nerwów liści, z których zdrapują miękisz. Przez te działania na liściach powstają białe plamy i podłużne dziurki, a u młodych roślin pojawia się nadmierne krzewienie.

Pryszczarek zbożowiec – szkodniki zbóż

Pryszczarek zbożowiec, to szkodnik zbóż należący do rodzaju muchówek. Charakteryzuje się czarno-brązowym tułowiem, czerwonym odwłokiem, długim odnóżem. Długość owosionego ciała wynosi 5 mm. Dorosłe szkodnik zbóż wydostają się na powierzchnię około połowy maja. Larwy dostają się do dolnej części liścia, następnie przemierzają w dół źdźbła i rozpoczynają żer nad węzłem na źdźble. Pierwsze objawy szkodnika to powiększone dolne części liścia uszkodzonego źdźbła, pod którymi powstają siodłowate naroślą – to właśnie w nich znajduje się larwa. Zniszczenia jakie robi pryszczarek zbożowiec na roślinie, to niewypełnione ziarno, niedorozwinięte rośliny i za szybka dojrzałość. Rozwojowi temu szkodnikowi zbóż sprzyja wysoka wilgotność powietrza.

Szkodniki zbóż – wciornastki

Wciornastki, to szkodniki zbóż o wielkości od 1 do 5 mm, o wydłużonym ciele i wąskich skrzydłach z długimi frędzlami. Charakteryzują się aparatem kłująco-ssący. Dorosłe szkodniki i ich larwy żywią się wyssanym sokiem z liści, źdźbeł, pochew liściowych i kłosów. Wiosną następuje składanie jaj w górnej części źdźbeł. Przed zejściem w glebę na okres zimy, wciornastki krótko żerują na roślinie. Środki owadobójcze działające na skrzypionki zwalczają również wciornastki.

Miniarki – szkodniki zbóż

Miniarki, jako szkodniki zbóż od lat coraz liczniej negatywnie wpływają na rośliny. Larwa szkodnika pasożytuje wewnątrz liści zbóż. Wygryzają nieregularne korytarze w liściu w celu poszukiwania pożywienia jakim jest miękisz palisadowy. W chwili dokonania silnego uszkodzenia blaszki liściowe zasycha ona. Jeżeli na liściach pojawiają się znaczne uszkodzenia dokonane przez te szkodniki zbóż w postaci „min” na chemiczną ochronę jest już za późno. Dorosłe samice wydrążają małe dołeczki w górnej części liścia. Tam pozostawiają jaja, co wpływa na ułatwienie dostępności pokarmu. Miniarki potrafią pojedynczo składać po 20-30 jaj. Dwa pokolenia tych szkodników zbóż rozwijają się w ciągu roku. Zmniejszyć szkodliwość miniarek można poprzez jednoczesne zwalczanie młodych larw skrzypionek i miniarek stosując do tego metody chemiczne.

Kfpz/AO/fot.wikipedia Claudio Gratton