W wyniku rozdzielania frakcji uzyskujemy produkt o wilgotności około 30%. Istnieje możliwość składowania separatu na wielkich stertach (pryzmach), nadmiaru lub docelowo całości. Nie powstają przy tym nieprzyjemne gazy, odory. Po kompostowaniu (2-3 miesiące) mogą być użyte jako...

Możliwości zastosowania separatu z odchodów bydlęcych jako podłoża ściołowego cz.II. Maciej Adamski Zasada działania urządzenia - separatora

Czyste odchody bydlęce (bez ściółki) poddawane są procesowi rozdziału na frakcje. Istotą separacji jest oddzielenie frakcji stałej (separat) z gnojowicy od frakcji płynnej. Separacja gnojowicy ułatwia jej magazynowanie oraz transport. Płynne odchody są pompowane do urządzenia z odstojnika przez filtr siatkowy samoczyszczący (zdjęcie 3). Zasada działania separatora polega na zastosowaniu w nim ślimaka o zmniejszającym się skoku, pozwala to na powolną zmianę objętości materiału separowanego. Wraz z jego przemieszczaniem się ku wylotowi dochodzi do oddzielenia frakcji stałej od płynnej. Sprasowany separat zrzucany jest bezpośrednio z urządzenia na środek transportu (rodzaj rozrzutnika zdjęcie 2) wyposażonego w przenośnik taśmowy, z wyrzutnikiem bocznym, który ułatwia ścielenie. Frakcja płynna, która została oddzielona w separatorze jest transportowana systemem rur do odstojnika głównego. Podstawowym warunkiem który musi spełniać obora, aby urządzenie mogło zostać w niej zamontowane, jest posiadanie systemu zgarniaczy odchodów. Zgarniacze przesuwają odchody do kanałów gnojowych którymi są one transportowane do odstojnika pierwotnego. Wyposażony jest on w czujniki uruchamiające pompę oraz urządzenie zabezpieczające, gdy w zbiorniku zostanie przekroczony górny poziom gnojowicy. Nadmiar odchodów, których urządzenie nie jest w stanie przerobić spływa rurą z powrotem do odstojnika pierwotnego, skąd jeszcze raz zostanie wpompowana do urządzenia. Separator wykonany jest ze stali nierdzewnej co daje mu wysoką trwałość (zdjęcie 1). Napędzany jest silnikiem elektrycznym o małej mocy około 1kW. Zastosowano tu również przekładnię mechaniczną w celu zwiększenia mocy obrotowej ślimaka. Wydajność urządzenia oscyluje w przedziale od 1,6m3/h do 6 m3/h. Taka wydajność jest w stanie zabezpieczyć potrzeby na ściółkę fermy bydła o obsadzie około 250 krów.

Właściwości separowanych frakcji.
Frakcja płynna: zajmuje mniej miejsca, nie powstają osady i kożuchy, przed wypompowaniem nie trzeba jej mieszać, można ją składować w zbiornikach nie wyposażonych w mieszadła przez co oszczędza się czas i energię. Zalety w trakcie stosowania: nie musi być rozrzedzana wodą, dobrze rozprowadza się z pomocą węża, jest bardziej płynna- szybciej wchłania się do gleby, nie powoduje poparzeń roślin, może być używana do czyszczenia obory - zastępując wodę. W odstojniku głównym poddana zostaje procesowi fermentacji (około 3 miesięcy), która podnosi jej wartości nawozowe.

Zagospodarowanie części stałych
W wyniku rozdzielania frakcji uzyskujemy produkt o wilgotności około 30%. Istnieje możliwość składowania separatu na wielkich stertach (pryzmach), nadmiaru lub docelowo całości. Nie powstają przy tym nieprzyjemne gazy, odory. Po kompostowaniu (2-3 miesiące) mogą być użyte jako nawóz naturalny. Natomiast świeży lub kompostowany może być użyty jako podłoże ściołowe. Miejsca legowiskowe mogą być wypełniane stałą frakcją gnojowicy- separatem, zamiast słomy lub innych ściółek. Daje to hodowcy możliwość rozwiązania problemu z tworzeniem tak zwanych „miękkich materacy”. Przy przeprowadzonym doświadczeniu własnym krowy preferowały ten właśnie materiał ściołowy bardziej niż inne. Wynika z tego, że tego typu ściółka jest przyjazna dla zwierząt. Kilkumiesięczne obserwacje, dotyczące m.in. mastitis, nie potwierdziły obaw o stan higieniczny i zdrowotność. Zwierzęta leżały na tych stanowiskach tak samo chętnie jak na innych. Czystość zwierząt była na jeszcze wyższym poziomie, racice były bardziej suche.

Regulacja temperatury ciała zwierząt opiera się o bilans cieplny, w którym energia strawna paszy rozdysponowywana jest na potrzeby bytowe i produkcyjne zwierząt. Z energii strawnej na potrzeby produkcyjne krowa przeznacza tylko od 10 do 30%. Duża część energii jest wydatkowana w postaci ciepła. Ubytki te następują w wyniku promieniowania (radiacji), przewodnictwa (kondukcji), unoszenia (konwekcji) i parowania (ewaporacji). Wielkość ubytków ciepła z organizmu uzależniona jest od temperatury otoczenia (min. podłoże), gatunku zwierząt, poziomu produkcji, żywienia itp.
Na podstawie przeprowadzonych badań odnotowano, że większość krów zarówno latem jak i jesienią wybierały miejsca wyścielone separatem. W listopadzie kiedy temperatura otoczenia była o wiele niższa ponad 75% krów wybierało na odpoczynek boksy wyścielone separatem. Zimą separator stanowi substancję dobrze izolującą od podłoża, natomiast latem nie gromadzi dużych ilości ciepła. Nadmierne nagrzanie zniechęcało by zwierzęta do odpoczynku w tych miejscach. Oznacza to, że parametry fizyczne tego rodzaju podłoża są bardzo dobre, zwłaszcza przewodnictwo cieplne. Ze względu na porowatą strukturę budowy współczynnik przewodnictwa cieplnego separatu powinien być relatywnie niski ponieważ jego pory wypełnione są gazem (gazy mają niskie wartości współczynników przewodnictwa cieplnego). Swoistość zapachu, jak i samo pochodzenie jest jednym z ważniejszych czynników, które decydują o jego wyborze przez krowy na miejsce legowiskowe. Nie stwierdzono zagrożenia bakteriologicznego przy ścieleniu stanowisk świeżym separatem.

Podczas badań prowadzonych w Republice Czeskiej, krowy preferowały ten właśnie ściołowy materiał bardziej niż inne. Wynika z obserwacji, że ta ściółka jest przyjazna dla zwierząt pod względem komfortu leżenia – odpoczywania. Kilkumiesięczne obserwacje nie potwierdziły obaw o stan higieniczny takiej ściółki. Na jednym z czeskich obiektów podczas badań sprawdzano wariant mieszaniny twardej frakcji i suszonego wapienia w stosunku objętościowym 3:1 [Dolezal, Cerma 2003]. Doszło do zwiększenia suchości tego materiału, oraz poprawił się poziom jego higieny. Zwierzęta leżały na tych stanowiskach tak samo chętnie jak na niezmienionym materiale bez dodatku wapienia. Czystość zwierząt była na jeszcze wyższym poziomie, racice były bardziej suche. Zalecamy łączenia tej mieszaniny najlepiej w okresie letnim, kiedy powierzchnia separowanej stałej frakcji na otwartym terenie jest sukcesywnie suszona.

Proponujemy separat, który pomoże hodowcom rozwiązać problem z niedostatkiem materiałów ściółkowych.

Autor: prof. nadzw. Maciej Adamski /Świat Rolnika