Kwasica żwacza to najbardziej powszechna dolegliwość metaboliczna pojawiająca się w stadach bydła mlecznego. To poważna choroba, ponieważ negatywnie wpływa na produkcyjność krów i jakość mleka.

Kwasica żwacza jako najczęstsza choroba bydła

Do najważniejszych i zarazem najpoważniejszych schorzeń metabolicznych u bydła należy właśnie kwasica żwacza. Jednostkę chorobową można podzielić na dwa typy: podkliniczną i kliniczną. Kwasica żwacza podkliniczna jest najczęstszą postacią tego schorzenia. Niestety dość trudno ją zdiagnozować i wymaga to bardzo dużej uwagi od hodowcy. Powoduje też spore straty ekonomiczne, tym bardziej że dotyka średnio około 20-30% krów. Jeśli zaś chodzi o drugą postać choroby to kwasica żwacza kliniczna w tym momencie jest rzadko diagnozowana u bydła i zazwyczaj dotyczy pojedynczych przypadków.

Kwasica żwacza – objawy

Najszybciej widocznym objawem chorobowym kwasicy żwacza jest biegunka. Należy obserwować kał, który jest bardziej luźny niż zazwyczaj. Swoją konsystencją przypomina półpłynną papkę. Kwasica żwacza doprowadza także do nieprawidłowego rozwoju rogu kopytowego racic, poprzez zwiększoną syntezę aminy. Chorobie może towarzyszyć zmniejszony apetyt, co prowadzi do spadku przyrostu masy ciała, a także spadek wskaźników rozrodu. Należy zwrócić uwagę na to, czy spojówki krowy nie są zaczerwienione i czy puls oraz ilość oddechów nie jest podwyższona. Krowa może produkować znacznie mniej mleka, a mleko to może mieć mniejszą zawartość tłuszczu niż dotychczas. Kwasicy żwacza mogą towarzysz inne jednostki chorobowe. Należą do nich przede wszystkim zapalenie wymienia, zapalenie błony śluzowej macicy, ropnie wątroby czy ropnie puszki racicowej.

Kwasica żwacza – przyczyny

Zazwyczaj kwasicę żwacza wywołują błędy żywieniowe hodowcy. Rolnik powinien zwrócić uwagę na pasze pełne węglowodanów, które ulegają bardzo szybkiej fermentacji. Należą do nich przede wszystkim wszelkie produkty, w których zawartość cukru i skrobi są na wysokim poziomie tj. śruta, ziarno zbóż, kiszonka kukurydzy, jabłka czy melasa. Hodowca musi pamiętać również o tym, że w przypadku kwasicy żwacza pokarm powinien być prawidłowo rozdrobniony, a dawka pokarmu nie może zostać gwałtownie zmieniona. Niektóre składniki paszy należy selektywnie dobierać tzn. nie powinno podawać się zbyt dużych porcji młodej trawy, owoców czy niedojrzałej kukurydzy. Raptowne przejście z paszy objętościowej na węglowodanowej również może przyczynić się do pojawienia się objawów kwasicy żwacza. Kwasicę żwacza powoduje zbyt mała ilość produkowanej śliny, co prowadzi do obniżenia się pH w żwaczu. A to bezpośrednio przyczynia się do produkowania znacznie mniejszych ilości lotnych kwasów tłuszczowych i niestety wzmaga syntezę kwasu mlekowego, którego żwacz nie jest wstanie zmetabolizować. Najczęściej pH spada do 4,5-5,0, jednak w najcięższych przypadkach pH może spaść aż do 4,0. Należy pamiętać, że postępy chorobowe są bezpośrednio uzależnione od jakości paszy oraz jej ilości, która została podana zwierzęciu.

Jak leczyć kwasicę żwacza?

Leczenie kwasicy należy oczywiście zacząć od kontroli weterynaryjnej. Lekarz zaleca jakie kroki trzeba poczynić, aby przywrócić pełną witalność zwierzęcia. Przede wszystkim należy zrobić wszystko, by przywrócić prawidłowy poziom pH. Zazwyczaj podaje się wówczas węglan wapnia, wodorowęglan sodu lub magnez. Kolejnym krokiem przy kwasicy żwacza jest przywrócenie odpowiedniej flory bakteryjnej w żwaczu za pomocą kwasu propionowego. Korzystnie wpływa również podanie izotoników, których zadaniem jest zwiększenie ilości elektrolitów. Należy również wyeliminować główną przyczynę, która spowodowała chorobę, czyli zmienić lub odpowiedniej dobrać paszę.

Czytaj także: Zapalenie wymion u krów mlecznych, a dobrostan zwierząt

Kwasica żwacza – zapobieganie

Przede wszystkim hodowca musi pamiętać o wnikliwej obserwacji swojego bydła. Wówczas jest w stanie zareagować w bardzo szybki sposób i zapobiec chorobie. Należy pamiętać o zasadach prawidłowego żywienia przy kwasicy żwacza i odpowiednio dobranej oraz prawidłowo zbilansowanej diecie w szczególności w okresie okołoporodowym i na początku laktacji. Pasze dla krów powinna mieć prawidłową konsystencję, którą można wzbogacać o drożdże probiotyczne. Wszystkie działania profilaktyczne zdecydowanie zmniejszą ilość przypadków chorobowych wystąpienia kwasicy żwacza.

AO/fot. pexel JackieLou DL