Z punktu widzenia czynników genetycznych warunkujących efektywność prowadzonego opasu duże znaczenie ma również krzyżowanie międzyrasowe. Dodatkowy zysk produkcyjny może spotęgować heterozja.

Jest to wybujałość mieszańców, która występuje w trakcie krzyżowania zwierząt o znacząco różniących się genotypach. Efekt heterozji najczęściej jest definiowany jako podwyższenie wartości fenotypowej cechy w odniesieniu do rodziców

Czym jest heterozja?

Mieszańce międzyrasowe są mocniejsze, zdrowsze i lepiej się opasają w stosunku do ras rodzicielskich. Cechy fenotypowe mieszańców międzyrasowych wynikają z wpływu poszczególnych efektów genów na fenotyp osobnika – głównie poprzez bezpośredni wpływ genów, a także poprzez wpływ jaki ma: efekt matki, heterozja efekt strat rekombinacyjnych, występowanie interakcji genotyp x środowisko oraz wpływ środowiska.

Większa żywotność mieszańców jest wynikiem zmian w nieaddytywnych genach dominujących i epistatycznych. Geny dominujące oddziałują na poziomie pojedynczego locus, natomiast epistaza decyduje o wystąpieniu oddziaływań między różnymi loci. Ogółem, zwierzęta o większej liczbie heterozygotycznych loci są żywotniejsze w porównaniu do zwierząt o większej liczbie loci homozygotycznych.

Często czystorasowe osobniki mają zwiększony stopień homozygotyczności w wyniku selekcji. U zwierząt pochodzących z krzyżówek istnieje większe prawdopodobieństwo, że geny w obrębie loci są heterozygotyczne, ponieważ geny
w pojedynczym locus pochodzą od różnych ras.

Heterozja zwiększa się wraz ze zwiększającym się dystansem genetycznym pomiędzy rasami wchodzącymi w skład pokolenia rodzicielskiego i ze wzrostem inbredu w tych rasach.

Jaki ma wpływ na masę ciała bydła?

Heterozja będąca efektem krzyżowania ma pozytywny wpływ na cechy zarówno produkcyjne, jak i funkcjonalne, choć jest większa w przypadku cech funkcjonalnych, które są nisko odziedziczalne.

Efekt heterozji dotyczy tylko pokolenia F1 − nie podlega dziedziczeniu i nie może być przekazywany na dalsze pokolenia.

Dla lepszego zilustrowania efektu heterozji posłużmy się następującym przykładem. Masa ciała w wieku 6 miesięcy osobnika rasy A wynosi 250 kg, natomiast przedstawiciela rasy B, przeciętnie 220 kg. Należałoby się spodziewać, że masa ciała osobnika będącego potomstwem rasy A i B wyniesie tyle, ile wypadkowa wartość ich cech, a więc 235 kg ((250 + 230)/2), tymczasem wartość ta w rzeczywistości była wyższa i wyniosła 245 kg.

W tym przypadku heterozja wyniosła ok. 4,25% ((245-235)/235). Wartość ta wskazuje o ile procent wzrosła masa ciała osobnika powyżej średniej rodziców.

Oczywiście krzyżowanie nie musi dotyczyć wyłącznie ras mięsnych, ale również może mieć miejsce między rasami mięsnymi i mlecznymi tzw. krzyżowanie towarowe. Ideą krzyżowania towarowego jest wykorzystanie różnorodności genetycznej ras mlecznych oraz mięsnych do wytworzenia potomstwa o korzystnej kombinacji genów.

Aby potencjał genetyczny zwierzęcia ujawnił się, konieczne jest zaistnienie adekwatnych warunków środowiskowych. Nawet najwartościowsze osobniki ras mięsnych nie wykażą swoich założeń w warunkach nieodpowiedniego żywienia czy warunków utrzymania. Powodzenie ekonomiczne opasu uzależnione jest od dostosowania genotypu utrzymywanych zwierząt do warunków środowiskowych i oczywiście potrzeb rynku.

Czytaj też: Witamina D może pomóc w podniesieniu odporności krów mlecznych

cdr.gov.pl/fot.Pixabay