Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013r z 17 grudnia 2013 r. w art. 43-47 wprowadziło od 2015r nowy obowiązkowy komponent systemu płatności bezpośrednich tzw. „zazielenienia”. Sankcje za jego...

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 r, z 17 grudnia 2013 r. w art. 43-47 wprowadziło od 2015r. nowy obowiązkowy komponent systemu płatności bezpośrednich tzw. „zazielenienia”. Sankcje za jego niespełnienie określa rozporządzenie 1306/2013 z tego samego dnia.  Przepisy szczegółowe w naszym kraju są w trakcie opracowywania. Znane są już w większości zasady funkcjonowania zazielenienia w Polsce.

Zasady te nie będą obowiązywać tzw. małych gospodarstw, które w 2015 roku złożą wniosek i z wyliczeń wyniknie, że im przysługuje łączna płatność nie przekraczająca 1250 EURO. Te gospodarstwa nie będą również podlegały kontroli zasad wzajemnej zgodności. Gospodarstwa ekologiczne są automatycznie objęte płatnością za zazielenienie. Koperta finansowa na zazielenienie to 30% płatności bezpośrednich około 1 mld rocznie, około 74 euro/ha

Obowiązkowe praktyki zazieleniania to:
- Dywersyfikacja upraw – dotyczy gospodarstw od10 ha gruntów ornych,
- Utrzymania trwałych użytków zielonych ( TUZ ),
- Utrzymania obszarów proekologicznych ( EFA) – dotyczy gospodarstw ponad15 ha gruntów ornych.

Dywersyfikacja upraw – system dwustopniowy:
- Gospodarstwa od 10 –30 ha gruntów ornych – przynajmniej 2 różne uprawy na gruntach ornych w tym uprawa główna nie powinna zajmować więcej jak 75% powierzchni GO.
- Gospodarstwa powyżej 30 ha GO – przynajmniej 3 różne uprawy na gruntach ornych w tym uprawa główna nie więcej jak 75%, a dwie główne łącznie nie więcej jak 95% powierzchni GO.

Z dywersyfikacji wyłączone będą gospodarstwa, w których powyżej 75% GO wykorzystywanych jest do produkcji trawy lub innych pastewnych roślin zielnych przeznaczonych na paszę, lub które stanowią grunt ugorowany, lub połączenie  powyższych sposobów, pod warunkiem że pozostałe grunty orne nie przekraczają 30 ha, oraz w których 75% kwalifikujących się gruntów rolnych to trwałe użytki zielone, grunty wykorzystywane do produkcji trawy lub innych pastewnych roślin zielnych lub połączenie powyższych sposobów uprawy, pod warunkiem że pozostałe grunty nie przekraczają 30 ha, jak również gospodarstwa w których powyżej 50% obszarów zadeklarowanych jako GO nie zostało zadeklarowanych przez rolnika w jego wniosku o pomoc za poprzedni rok oraz wszystkie GO uprawiane są przy wykorzystaniu innej uprawy w porównaniu z uprawą w roku poprzednim. Uprawy to inaczej: każdy rodzaj w klasyfikacji botanicznej upraw: formy wszystkich gatunków z rodzin krzyżowych, psiankowatych i dyniowatych, grunt ugorowany, trawa lub inne rośliny zielne, formy ozime i jare.

Dopuszczone są fakultatywne praktyki zazielenienia tzw. praktyki równoważne. Praktyki równoważne to takie,  które w stopniu równym lub wyższym do praktyk zazielenienia przynoszą korzyści dla klimatu i środowiska ( programy rolnośrodowiskowe, programy rolnośrodowiskowo-klimatyczne). Planuje się, że w programie rolnośrodowiskowo- klimatycznym działaniem równoważnym do praktyki dywersyfikacji upraw będzie pakiet: rolnictwo zrównoważone oraz ochrona gleb i wód. Jednak przy zaliczeniu danej powierzchni międzyplonu do dywersyfikacji  przewiduje się zmniejszenie płatności RŚK – o 30% do tej powierzchni.

Utrzymanie trwałych użytków zielonych:
- Obowiązek utrzymania trwałych użytków zielonych (TUZ) na poziomie kraju – wskaźnik nie może zmniejszyć się o więcej niż 5% w stosunku do wskaźnika referencyjnego. Wskaźnik referencyjny będzie uwzględniał udział powierzchni TUZ zadeklarowanych w roku 2012 i w 2015 r – nowych powierzchni TUZ nie deklarowanych w roku 2012 w całkowitej powierzchni użytków rolnych zadeklarowanych w roku 2015.
- Obowiązek utrzymania na poziomie gospodarstwa tzw. cennych przyrodniczo TUZ położonych na obszarze Natura 2000, włączając gleby torfowe i podmokłe, które wymagają ścisłej ochrony w celu osiągnięcia celów dyrektywy ptasiej i siedliskowej. Rolników będzie obowiązywał zakaz przekształcania i zaorywania TUZ położonych na takich obszarach. Wraz z wnioskiem spersonalizowanym rolnik otrzyma szczegółową informację o takich obszarach jeśli są położone na terenie będącym w jego dyspozycji. Obecnie trwają prace w zakresie wyznaczania cennych przyrodniczo TUZ położonych na obszarach Natury 2000.

Obszary proekologiczne EFA
Obowiązkowo realizują gospodarstwa powyżej 15 ha gruntów ornych. W 2015r. obowiązek dotyczy wyznaczenia powierzchni proekologicznej EFA w wielkości - 5% gruntów ornych, po 2017 roku odsetek ten może być zwiększony do 7%. Przewiduje się, że 91% gospodarstw w Polsce będzie zwolnionych z tego obowiązku. Z realizacji praktyki utrzymania obszarów proekologicznych EFA wyłączone będą gospodarstwa;
- w których powyżej 75% gruntów ornych jest wykorzystywanych do produkcji trawy lub innych pastewnych roślin zielnych, stanowią grunt ugorowany, objętych uprawami roślin strączkowych lub w połączeniu wyżej wymienionych sposobów produkcji, pod warunkiem, że pozostałe grunty orne nie przekraczają 30 hektarów,
- w których ponad 75% kwalifikujących się gruntów rolnych to trwałe użytki zielone, grunty wykorzystywane do produkcji trawy lub innych pastewnych roślin zielnych, lub połączenie ww. sposobów uprawy pod warunkiem, że pozostałe uprawy nie przekraczają 30 hektarów.

Za obszary proekologiczne EFA – uznaje się:
- grunty ugorowane
- elementy krajobrazu będące w posiadaniu rolnika – chronione w ramach Dobrej Kultury Rolnej, a więc: drzewa – pomniki przyrody, oczka wodne o łącznej powierzchni mniejszej jak 100 mkw, rowy do szerokości 2 metrów oraz: żywopłoty lub pasy zadrzewień do max szerokości 10 m, pojedyncze drzewa o średnicy korony przynajmniej 4 m, zadrzewienia liniowe – korony przynajmniej 4 m, odległość między koronami nie przekracza 5 m. Zadrzewienia grupowe do pow.0,3 ha: miedze śródpolne od 1m -20 m; oczka wodne o łącznej powierzchni nie przekraczającej10 ha( z wyłączeniem zbiorników zawierających elementy betonowe i plastykowe ) z możliwością wliczenia strefy z roślinnością nadbrzeżną występującą wzdłuż wody do szerokości 10 m oraz rowy o maksymalnej szerokości6 m.
- strefy buforowe – w tym strefy buforowe będące pod trwałymi użytkami zielonymi, pod warunkiem że różnią się one od przylegającej kwalifikującej się powierzchni użytków rolnych
- pasy gruntów kwalifikujących się do płatności przylegających do krawędzi lasów o szerokości od 1 do10 m
- obszary zajmowane przez zagajniki krótkiej rotacji, na których nie stosuje się nawozów mineralnych  lub środków ochrony roślin (w Polsce najprawdopodobniej nie stosowanie środków ochrony roślin)
- obszary zalesione w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich po 2008r.
- międzyplony lub pokrywę zieloną  ale z wyłączeniem międzyplonów określonych jako praktyki równoważne do dywersyfikacji upraw w ramach programu rolnośrodowiskowo-klimatycznego.

Dopuszcza się wspólną realizację obszarów proekologicznych przez nie więcej jak 10 rolników, których gospodarstwa w 80% znajdują się w promieniu maksymalnie 15 km (tzn. 80% powierzchni gospodarstw jest położone w okręgu o średnicy 30 km). Każdy rolnik uczestniczący we wspólnej realizacji EFA zapewnia połowę zobowiązania czyli 2,5% powierzchni EFA na obszarze będącym w jego posiadaniu a pozostała część może być w gospodarstwie innego rolnika. Rolnicy będą w tym przypadku zobowiązani do  zawarcia pisemnej umowy w odniesieniu do szczegółów finansowych porozumienia i sankcji w przypadku niezgodności na wspólnym obszarze EFA.

źródło: Minrol, fot.: Freeimages.