Duże roślinożerne zwierzęta mogą zmniejszyć ryzyko pożarów

Dzięki żerowaniu dużych roślinożerców może zmniejszać się ilość łatwopalnej roślinności na danym obszarze, co redukuje ryzyko pożaru – informuje “Journal of Applied Ecology”.

Łagodzenie skutków pożarów

Pożary stanowią obecnie poważne zagrożenie dla środowiska, ludzi i mienia na całym świecie. Nowe badanie przeprowadzone w ramach współfinansowanego przez Komisję Europejską projektu GrazeLIFE wykazało, że żerowanie dużych roślinożerców może znacznie zredukować to ryzyko.

Z powodów społeczno-ekonomicznych w wielu częściach świata na dużą skalę dochodzi do wyludniania się obszarów wiejskich i porzucania gruntów. Z kolei zanik koczownictwa i pasterstwa sprawia, że pastwiska stopniowo zarastają krzewami i zaroślami. Także drzewa gromadzą łatwopalny materiał. Rośnie ryzyko wybuchu pożarów, coraz więcej pieniędzy inwestuje się w zwiększenie zdolności gaśniczych.

Zwierzęta pomogą?

Zdaniem specjalistów istnieją jednak znacznie tańsze i potencjalnie skuteczniejsze sposoby łagodzenia wybuchów pożarów i zapobiegania ich występowaniu, zwłaszcza na dotkniętych wyludnieniem obszarach wiejskich. Badania naukowców z Niemieckiego Centrum Integracyjnych Badań Bioróżnorodności (iDiv), wykazały, że duże zwierzęta roślinożerne – domowe, dzikie i półdzikie – mogą skutecznie zapobiegać takim klęskom żywiołowym i łagodzić ich skutki, zastępując znacznie droższe rozwiązania, takie jak gaszenie pożarów i mechaniczne usuwanie roślinności.

Badanie zostało przeprowadzone w ramach projektu GrazeLIFE, który został zamówiony i jest współfinansowany przez Komisję Europejską, a koordynowany przez Rewilding Europe. Rewilding Europe to organizacja non-profit z siedzibą w Nijmegen w Holandii, której celem jest odtworzenie dzikich krajobrazów w różnych regionach Europy. Międzynarodowy zespół badawczy, w skład którego wchodzą naukowcy z Niemieckiego Centrum Integracyjnych Badań Bioróżnorodności (iDiv), uniwersytetów w Lipsku, Porto i Lizbonie zbadali, czy duże zwierzęta roślinożerne mogą zmniejszyć ilość palnej roślinności na danym obszarze, redukując tym samym ryzyko pożaru.

Czytaj także: Łódzkie: Pożar zabudowań w gospodarstwie hodowlanym

Dokonano oceny istniejących badań dotyczących powiązań między roślinożercami, strukturą roślinności, ryzykiem pożaru, częstotliwością pożarów i uszkodzeniami spowodowanymi przez ogień. Jak się okazało, skuteczność roślinożerców w ograniczaniu ryzyka pożarów lasów zależy od wielu czynników: gęstości populacji, gatunków, diety, rodzaju roślinności i warunków środowiskowych.

„Ogólnie rzecz biorąc, jasne jest, że dzikie i półdzikie zwierzęta roślinożerne, takie jak konie i żubry, mogą zmniejszyć ryzyko pożarów poprzez wypasanie – mówi Julia Rouet-Leduc, główna autorka badania i doktorantka w iDiv i na Uniwersytecie w Lipsku. - Takie zwierzęta roślinożerne mogą być szczególnie skuteczne na odległych i niedostępnych obszarach, gdzie staranne zarządzanie może zapobiec pożarom i przynieść korzyści dzikiej przyrodzie na inne sposoby”.

„Wypas o niskiej intensywności przez dzikie i półdzikie zwierzęta roślinożerne tworzy krótkie, wypasane łaty, które mogą działać jako naturalne przerwy przeciwpożarowe – dodaje dr Fons van der Plas, starszy autor badania i adiunkt w Wageningen University. - W razie potrzeby krótkoterminowy intensywny wypas, znany jako „ukierunkowany wypas”, można łączyć z innymi działaniami, takimi jak mechaniczne oczyszczanie, aby jeszcze bardziej zmniejszyć ryzyko pożaru”.
Jak pokazują wyniki obszarów operacyjnych Rewilding Europe, pozytywny wpływ wypasu dzikich i półdzikich roślinożerców nie ogranicza się do zmniejszenia ryzyka pożarów.

„Stada dużych roślinożerców, szczególnie tych, które swobodnie wędrują, oferują szereg innych ważnych korzyści – mówi Wouter Helmer, starszy doradca Rewilding Europe i współautor nowego artykułu. - Można ich uważać za „architektów krajobrazu”, tworzących mozaikowe krajobrazy, które wspierają wysoki poziom bioróżnorodności. Ponadto praca z większymi gatunkami, które są lepiej wyposażone do obrony przed drapieżnikami, pozwala uniknąć konfliktów, w przeciwieństwie do bardziej wrażliwych zwierząt domowych, takich jak owce i kozy”.

W oparciu o ustalenia zespołu badawczego w nowym artykule przedstawiono kilka zaleceń dla zarządców gruntów i decydentów ograniczających ryzyko pożarów. Jednym z nich jest utrzymanie i promowanie ekstensywnego wypasu domowych lub (pół)dzikich roślinożerców na obszarach, na których obecnie występuje porzucanie gruntów.

Będzie to oznaczać zintegrowanie działań dotyczących polityki rolnej, leśnej i przeciwpożarowej oraz zapewnienie wsparcia finansowego osobom zaangażowanym w zapobieganie pożarom z wykorzystaniem zwierząt. Nowa europejska Wspólna Polityka Rolna (WPR) powinna wspierać rolników i właścicieli ziemskich stosujących ekstensywny wypas do zarządzania pożarami lasów.

„Pozwalanie zwierzętom na wykonywanie pracy jest wyjątkowo opłacalnym sposobem gospodarowania gruntami” – mówi dr Guy Pe’er, badacz z iDiv i UFZ, a także główny autor badania.

„Oprócz zmniejszenia ryzyka pożarów, mogą przynieść szereg innych korzyści lokalnym społecznościom i pomóc w tworzeniu bardziej odpornych i funkcjonalnych ekosystemów. Wraz z postępującą zmianą klimatu pożary lasów mogą stawać się coraz bardziej dotkliwe w wielu częściach świata, dlatego ważne jest, aby odpowiednie polityki krajowe i międzynarodowe zapewniały znacznie większe wsparcie dla takich rozwiązań opartych na przyrodzie” - dodaje.