Palma wielkanocna to tradycyjna polska ozdoba związana z Niedzielą Palmową. Również społeczności polskich emigrantów kultywują tradycję ich wykonywania.
Tradycyjnie palmy wielkanocne przygotowuje się z gałązek wierzbowych (z kotkami). Ponieważ palmy nie występują w Polsce, gałązki wierzbowe służą jako symboliczny zamiennik gałązek palmowych. Wierzba jest drzewem, które wiosną najwcześniej budzi się do życia, a w symbolice Kościoła jest znakiem zmartwychwstania i nieśmiertelności duszy. Palma może też zawierać pewne ozdoby, takie jak wstążki czy suszone kwiaty lub inne rośliny, którym przypisuje się dobroczynne działanie.
Pierwsze procesje z palmami wielkanocnymi miały miejsce w IV wieku w Jerozolimie. Zwyczaj ten rozpowszechnił się na wschodzie oraz w Hiszpanii i Gali. Na początku XX wieku, w okolicach Wilna (w okresie międzywojennym należącego do Polski), w Niedzielę Palmową zaczęto sprzedawać ozdoby przypominające palmy. Palmy wielkanocne, których długość rzadko przekraczała 0,5 metra, szybko stały się popularne w całej Polsce, a w znacznych ilościach eksportowano je także do Francji.
W zależności od regionu, palmy różnią się wyglądem i techniką wykonania. Palmy wielkanocne mogą osiągać wysokość nawet 10 metrów. W 2011 r. w konkursie palm wielkanocnych, który odbywa się corocznie od 1958 r., jedna z prac osiągnęła wysokość 36 metrów, co czyni ją najwyższą zarejestrowaną palmą wielkanocną.
W Polsce istnieje wiele regionalnych odmian palm wielkanocnych. Na południu kraju wiąże się gałązki wierzby różnej długości, czasem także leszczyny lub wikliny, i wieńczy dużym bukietem kwiatów oraz innymi ozdobami, w tym złotym krzyżem. Na Kurpiach często cała długość palmy wielkanocnej jest ozdobiona kwiatami. Swoją odrębność zachowały palemki wileńskie, tworzone z papieru, traw i witek wierzbowych jest charakterystyczna dla okolic Wilna.
Palma wielkanocna jest ważnym elementem polskich obchodów świąt wielkanocnych. Poświęca się je w kościele, a następnie paraduje. Do regionalnych zwyczajów należy używanie palm do pokropienia domu, karmienie nimi zwierząt, ozdabianie nimi obrazów o tematyce religijnej, a także palenie ich i używanie popiołu w obrzędach Środy Popielcowej w następnym roku. Mówiono, że palmy wielkanocne "zasadzone" na polu przynoszą dobre zbiory.
Podobnie jak w przypadku niektórych symboli i tradycji chrześcijańskich, pochodzenie palmy wielkanocnej wywodzi się z religii pogańskich, które uważały wierzbę za obdarzoną dobroczynnymi właściwościami, symbolizującą trwałe życie i odrodzenie. Z czasem wierzba została przyjęta jako symbol przez chrześcijan w Polsce.
Czytaj też: Najpiękniejsza palma wielkanocna – kto zgarnie laur na Mazowszu?
wikipedia/fot.pixabay/fot.unsplash,Brady Leavell