Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego powoduje dla wierzycieli wiele konsekwencji. Są to w m.in. zawieszenie prowadzonych egzekucji z mocy samego prawa, brak możliwości wszczęcia nowych egzekucji, czy też czasowy brak możliwości uzyskania zaspokojenia swoich wierzytelności. W związku z tym wierzyciel, samodzielnie lub wraz z innymi w podobnej sytuacji, powinien z góry zaplanować strategię działania w postępowaniu restrukturyzacyjnym dłużnika, które będzie zgodne z przepisami, ale i z jego jednostkowym interesem.

Co zrobić, gdy otwarto restrukturyzację kontrahenta, który jest naszym dłużnikiem?

Impulsem do sporządzenia niniejszego wpisu była niedawna burza medialna, dotycząca poszkodowania rolników z tytułu niezapłacenia należności za sprzedaż żywca wołowego do zakładu mięsnego, znajdującego się w województwie łódzkim. „Poszkodowanie rolników” miało nastąpić na skutek otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego wobec tego zakładu. W ramach zrealizowanego materiału telewizyjnego, jak również publikacji prasowych skupiono się jedynie na ocenie zachowania dłużnika. W mojej ocenie, w materiałach tych całkowicie pominięto omówienie skutków otwarcia postpowania restrukturyzacyjnego, jak również nie poruszono zagadnienia praw wierzycieli (rolników) w ramach prowadzonego postępowania restrukturyzacyjnego. W związku z tym, w zwięzły sposób postaram się przedstawić, jakie uprawnienia ma wierzyciel w ramach wskazanego postępowania i jakie czynności powinien podjąć, żeby postępowanie to zakończyło się w sposób gwarantujący jak najwyższy stopień zaspokojenia przysługującej mu należności.

Prawo do uzyskania informacji o sytuacji dłużnika

Wierzyciel powinien w pierwszej kolejności ustalić, czy jego wierzytelność jest uznawana przez dłużnika. Żeby to ustalić, wierzyciel może zwrócić się o potwierdzenie tej okoliczności przez samego dłużnika lub do wyznaczonego w postępowaniu restrukturyzacyjnym nadzorcy/zarządcy. Wierzyciel jest uczestnikiem postępowania restrukturyzacyjnego, dlatego też ma możliwość przeglądania akt postępowania znajdujących się w sądzie, który otworzył dane postępowanie restrukturyzacyjne. W aktach tych będzie znajdował się wniosek restrukturyzacyjny, w którym zostały opisane przez dłużnika przyczyny niewypłacalności lub zagrożenia niewypłacalnością. Wierzyciel może również zapoznać się z dołączonym do wniosku wykazem wierzycieli, wstępnym planem restrukturyzacyjnymi oraz propozycjami układowymi przewidującymi sposób zaspokojenia przysługującej mu należności. Zapoznanie się z tymi informacjami pozwala na ustalenie wyczerpującej sytuacji dłużnika i możliwości obsługi ewentualnego układu. Mając takie informacje, z pewnością wierzyciel nie będzie głosował za układem „w ciemno”.

Dbałość o umieszczenie w spisie wierzytelności

W postępowaniu restrukturyzacyjnym nadzorca sądowy lub zarządca na podstawie ksiąg rachunkowych i innych dokumentów dłużnika sporządza spis wierzytelności, który obejmuje wierzytelności powstałe przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego. Samo ujawnienie przez dłużnika, że dany podmiot jest jego wierzycielem, nie oznacza że w 100% zostaniemy umieszczeni w spisie wierzytelności. W sytuacji gdy nie zostaliśmy umieszczeni w takim spisie, koniecznym jest wniesienie sprzeciwu w terminie dwóch tygodni od dnia obwieszczenia o jego złożeniu przez nadzorcę/zarządcę.

Dlaczego umieszczenie w spisie wierzytelności jest takie ważne? Otóż, gdy w tym postępowaniu nie dojdzie do zatwierdzenia układu, wówczas wyciąg z zatwierdzonego spisu wierzytelności stanowić będzie tytuł egzekucyjny przeciwko dłużnikowi, co oznacza że wierzyciel będzie miał ułatwioną drogę dochodzenia należności od dłużnika, gdyż odpadnie konieczność wystąpienia przeciwko dłużnikowi z powództwem o zapłatę. Dzięki temu wierzyciel zaoszczędzi czas i pieniądze, które musiałby ponieść na opłaty sądowe i obsługę prawną.

Ustanowienie rady wierzycieli

Rada wierzycieli jest jednym z organów postępowania upadłościowego. To organ fakultatywny, natomiast jego powołanie jest niezbędne, gdy z taką inicjatywą wystąpi określona większość wierzycieli, tj. co najmniej trzech – bez względu na sumę wierzytelności, którą dysponują. Mniejsza ilość wierzycieli może żądać ustanowienia rady w sytuacji, gdy przysługuje im co najmniej 1/5 ogólnej sumy wierzytelności. Głównym zadaniem rady wierzycieli jest reprezentowanie interesu wierzycieli przed sędzią-komisarzem i sądem upadłościowym, udzielanie zezwolenia na dokonanie przez dłużnika określonej czynności, np. sprzedaż składników majątku dłużnika, ustanowienie zabezpieczeń na jego mieniu, czy też zaciągnięcie przez niego kredytów lub pożyczek. Podejmowane przez radę wierzycieli uchwały mają doniosłe znaczenie dla prowadzonego postępowania. Tym samym poprzez powołanie tego organu, wierzyciel może mieć istotny wpływ na przebieg restrukturyzacji dłużnika.

Złożenie propozycji układowych

Zgodnie z przepisami Prawa restrukturyzacyjnego, propozycje układowe mogą złożyć:
1. dłużnik,
2. rada wierzycieli,
3. nadzorca bądź zarządca,
4. wierzyciel lub wierzyciele mający łącznie więcej niż 30% sumy wierzytelności.

W związku z tym, dłużnik samodzielnie lub z innymi dłużnikami lub poprzez organy, na których powołanie ma wpływ, może kształtować w jaki sposób dojdzie do restrukturyzacji jego zobowiązania. O możliwości restrukturyzacji zobowiązań pisałem TUTAJ.

Głosowanie nad propozycjami układowymi

Głosowanie nad propozycjami układowymi jest najważniejszą czynnością w ramach prowadzonego postępowania restrukturyzacyjnego, od której zależą dalsze losy przedsiębiorstwa dłużnika, jak również losy przysługującej wierzytelności wobec dłużnika. Moje doświadczenie zawodowe wskazuje, że wielu wierzycieli nie oddaje głosu nad układem. Tym samym pozostawiają oni losy restrukturyzacji aktywniejszym wierzycielom. Otóż, o przyjęciu układu decyduje zwykła większość wierzycieli głosujących, posiadających co najmniej 2/3 sumy wierzytelności. Tym samym, jeżeli układ zostanie przegłosowany przez aktywniejszych wierzycieli, wierzyciel niegłosujący będzie związany jego postanowieniami.

Wpływ na wybór nadzorcy/zarządcy

Przepisy prawa restrukturyzacyjnego wprowadzają rozwiązanie, które umożliwia wybór osoby pełniącej funkcję nadzorcy sądowego lub zarządcy w danym postępowaniu restrukturyzacyjnym. Co prawda jest to możliwe na etapie sporządzania przez dłużnika wniosku restrukturyzacyjnego, natomiast jak pisaliśmy TUTAJ dłużnicy mogą i często w praktyce sygnalizują wierzycielom konieczność złożenia wniosku restrukturyzacyjnego. Wierzyciele w takiej sytuacji mogą dłużnikowi zagwarantować czynne uczestnictwo w tym postępowaniu, pod warunkiem gdy nadzorcą/zarządcą będzie konkretna osoba. Jeżeli do wniosku dłużnik dołączy pisemną zgodę wierzyciela lub wierzycieli mających łącznie więcej niż 30% sumy wierzytelności, Sąd ma obowiązek powołania do pełnienia funkcji nadzorcy/zarządcy wskazaną osobę.

Warto również wspomnieć, że w sytuacji niezadowolenia z pełnienia przez daną osobę funkcji nadzorcy/zarządcy, np. z uwagi na brak dbania o interesy wierzycieli, Sąd ma obowiązek dokonać zmiany tej osoby, gdy powzięta została stosowna uchwała rady wierzycieli lub został złożony wniosek dłużnika, do którego dołączono zgodę wierzyciela lub wierzycieli mających łącznie więcej niż 30% sumy wierzytelności.

Podsumowanie

Z powyższego wynika, że wierzyciel aktywny ma szereg możliwości związanych z restrukturyzacją dłużnika i zadbania o swoje interesy w ramach tego postępowania. Tym samym ważne jest, żeby od samego początku w sposób operatywny uczestniczyć w postępowaniu restrukturyzacyjnym dłużnika, gdyż daje to perspektywę szerszego zaspokojenia wierzytelności.