Utrata płynności finansowej i rosnące zadłużenie – to problemy, z którymi coraz częściej muszą mierzyć się podmioty prowadzące gospodarstwa rolne. Kto może skorzystać z publicznej pomocy finansowej? Na jakich zasadach może być ona przyznana? Jak z niej skorzystać, a także jakie wymagania należy spełnić?

Wprowadzenie

W kilku wcześniejszych artykułach wyjaśniałem zawiłości, ale także wskazywałem korzyści z przeprowadzenia sądowego postępowania restrukturyzacyjnego. W obliczu finansowych kłopotów zdecydowanie najlepiej bowiem skorzystać z możliwości, jakie daje sądowa restrukturyzacja. Może jednak się okazać, iż z różnych względów rolnik nie chce lub nie może skorzystać z korzyści płynących z restrukturyzacji sądowej. Ustawodawca, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom producentów prowadzących działalność rolniczą, wprowadził wsparcie uregulowane ustawą o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwo rolne.

Do jakich producentów rolnych skierowane jest wsparcie?

Zaproponowane wsparcie zostało skierowane do producentów rolnych, którzy:

1) są osobami fizycznymi, osobami prawnymi albo jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną;
2) mają miejsce zamieszkania albo siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
3) są właścicielami gospodarstwa rolnego;
4) są małym, średnim lub dużym przedsiębiorstwem;
5) co najmniej od 3 lat prowadzą działalność rolniczą;
6) są niewypłacalni.

Jakie długi podlegają restrukturyzacji?

Restrukturyzacji podlegają długi o charakterze pieniężnym, które powstały w związku z prowadzeniem działalności rolniczej, obejmujące kapitał, odsetki i inne opłaty związane z obsługą zadłużenia.

Czytaj także: Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne również dla rolnika

Z jakiego wsparcia mogą skorzystać zadłużeni producenci rolni?

Na podstawie ustawy z dnia 9 listopada 2018 roku o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne i udzieleniu dopiero w dniu 8 kwietnia 2020 roku zgody przez Komisję Europejską niewypłacalni producenci rolni mogą ubiegać się o cztery formy pomocy, a mianowicie:

1) udzielanie przez ARiMR dopłat do oprocentowania kredytu, udzielonego przez bank na sfinansowanie spłaty zadłużenia powstałego w wyniku prowadzenia działalności rolniczej (do wysokości 5 mln zł – stanowiącej w zależności od kategorii wnioskodawcy do 40% lub do 60 % kwoty udzielonego kredytu restrukturyzacyjnego – na okres do 10 lat, oprocentowanie wynosi 2% w skali roku);
2) udzielanie przez ARiMR pożyczek na sfinansowanie spłaty owego zadłużenia (na okres do 15 lat w wysokości nieprzekraczającej kwoty zadłużenia wnioskodawcy i jednocześnie nie wyższej niż 5 mln zł, oprocentowanie pożyczki wynosi 5,84 % w skali roku, pożyczki na spłatę zadłużenia nie mogą być łączone z innymi formami pomocy);
3) udzielanie przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa gwarancji zabezpieczającej spłatę bankowych kredytów restrukturyzacyjnych (do wysokości kwoty przyznanego kredytu restrukturyzacyjnego wraz z odsetkami, pod warunkiem zawarcia umowy o udzielenie gwarancji, ustanowienia na rzecz KOWR hipoteki na nieruchomości rolnej oraz wniesienia prowizji z tytułu gwarancji);
4) przejęcie przez KOWR długu podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne pod warunkiem przeniesienia własności całości lub części nieruchomości rolnej na rzecz Skarbu Państwa (o ile dług nie przekroczy wartości nieruchomości rolnej pomniejszonej o sumy ustanowionej na niej hipoteki).
W celu uzyskania pomocy publicznej określonej w pkt 1, 2 i 3 podmiot prowadzący gospodarstwo rolne jest obowiązany opracować plan restrukturyzacji, który musi zostać zaakceptowany przez właściwego ze względu na jego miejsce zamieszkania albo siedzibę dyrektora wojewódzkiego ośrodka doradztwa rolniczego.

Plan restrukturyzacyjny powinien zawierać:

1) opis sytuacji gospodarstwa rolnego przed uzyskaniem pomocy publicznej określonej w ust. 1 pkt 1 i 2 oraz opis przewidywanej sytuacji gospodarstwa rolnego po jej uzyskaniu;
2) analizę i ocenę stanu ekonomiczno-finansowego podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne;
3) opis działań, które będą podejmowane w celu przywrócenia podmiotowi prowadzącemu gospodarstwo rolne zdolności do pokrywania kosztów prowadzonej działalności rolniczej oraz spłaty zobowiązań finansowych;
4) wskazanie źródeł finansowania działań, o których mowa w pkt 3, oraz prognozę efektów ekonomiczno-finansowych ich wdrożenia;
5) harmonogram wdrożenia działań, o których mowa w pkt 3, oraz ostateczny termin wdrożenia planu restrukturyzacji;
6) wskazanie okresu restrukturyzacji, w którym nastąpi przywrócenie podmiotowi prowadzącemu gospodarstwo rolne zdolności do pokrywania kosztów prowadzonej działalności rolniczej oraz spłaty zobowiązań finansowych;
7) datę sporządzenia planu restrukturyzacji oraz podpis osoby sporządzającej plan restrukturyzacji i podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne.

W przypadku ostatniego z rozwiązań, wniosek o przejęcie długu, powinien co najmniej zawierać:

1) imię i nazwisko, miejsce zamieszkania i adres albo nazwę, siedzibę i adres podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne;
2) numer PESEL albo numer NIP podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne, a w przypadku osób fizycznych nieposiadających obywatelstwa polskiego - numer paszportu albo innego dokumentu stwierdzającego tożsamość;
3) wykaz długów podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne powstałych w związku z prowadzeniem działalności rolniczej przez ten podmiot;
4) wykaz nieruchomości rolnych, do których podmiot prowadzący gospodarstwo rolne posiada tytuł prawny, wraz z podaniem tego tytułu prawnego;
5) wskazanie kwoty zadłużenia podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia tego wniosku.

Do tego wniosku załącza się:

1) kopie dokumentów potwierdzających tytuł prawny do nieruchomości rolnych, a jeżeli dla danej nieruchomości jest założona księga wieczysta - aktualny na dzień złożenia wniosku odpis z tej księgi;
2) dokumenty potwierdzające wskazaną we wniosku kwotę zadłużenia podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia tego wniosku;
3) operat szacunkowy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami określający wartość nieruchomości rolnej, która ma zostać przeniesiona;
4) oświadczenie podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne, że nie toczy się wobec niego postępowanie restrukturyzacyjne.
Co istotne, działalność rolnicza na przeniesionych gruntach na rzecz KOWR nie musi być przerwana, gdyż dotychczasowy właściciel może skorzystać z prawa pierwszeństwa do dzierżawy przejętej nieruchomości, jak i dzierżawy z zapewnieniem dzierżawcy prawa kupna oraz z możliwości nabycia przejętej nieruchomości po upływie co najmniej 5 lat od dnia przeniesienia jej własności na rzecz Skarbu Państwa.

Podsumowanie

Ci spośród rolników, którzy borykają się z problemami zadłużenia gospodarstwa rolnego, mogą ochronić je przed wierzycielami i komornikiem, korzystając z szerokiego wachlarza rozwiązań, tj. restrukturyzacji sądowej, restrukturyzacji pozasądowej (uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne), a także restrukturyzacji ze wsparciem środków publicznych opisanej wyżej. Wybór odpowiedniej „ścieżki” zależy od sytuacji, w jakiej dany podmiot się znajduje oraz od tego, jakie cele chce zrealizować poprzez restrukturyzację. Zalecane jest skonsultowanie swojej sytuacji z prawnikiem – specjalistą w danej dziedzinie lub z doradcą restrukturyzacyjnym, który zarekomenduje najwłaściwszy sposób restrukturyzacji lub pomoże w sporządzeniu planu restrukturyzacyjnego.

Fot. pixabay