Zamieszanie wokół zakupu akcji Krajowej Spółki Cukrowej przez Agencję Nieruchomości Rolnych ukazało poważną wadę tzw. ustawy o ziemi.

Zamieszanie wokół zakupu akcji Krajowej Spółki Cukrowej przez Agencję Nieruchomości Rolnych ukazało poważną wadę tzw. ustawy o ziemi.

 

W świetle jej przepisów, ANR miała mieć prawo pierwokupu akcji spółek, które są właścicielami gruntów rolnych. Agencja uprawnienie dostała, ale na drodze do jego realizacji stoi swoboda składania oświadczeń woli. Akcjonariusze mogą się po prostu "rozmyślić", jeśli powezmą wiedzę o chęci skorzystania z prawa pierwokupu przez Agencję.

 

W praktyce tego typu zakupy dokonywane przez Agencję wyceniane są przy zaniżaniu rynkowych wartości akcji. Niejednokrotnie na wolnym rynku sprzedający mogliby uzyskać bardziej atrakcyjne oferty kupna. W sprawie dotyczącej Krajowej Spółki Cukrowej chodziło o ponad 50 mln akcji, które Agencja miała nabyć po "promocyjnej" cenie 80 groszy za akcję.

 

Polski Cukier de facto pozostał w rękach dotychczasowych akcjonariuszy. Jak do tego doszło? Sprzedaż akcji nie wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Po poinformowaniu przez ANR akcjonariuszy o chęci skorzystania z prawa pierwokupu, przesłali oni podpisane oświadczenia woli, w których wycofali się z oferty sprzedaży.

 

Zgodnie z doktryną oraz orzecznictwem Sądu Najwyższego, prawo pierwokupu nie stanowi przeszkody do rozwiązania przez strony warunkowej umowy sprzedaży, zanim oświadczenie o wykonaniu tego prawa zostanie złożone. Agencja bowiem opublikowała w BIP-ie oświadczenie o skorzystaniu z prawa pierwokupu już po dniu, w którym strony zawarły umowę o rozwiązaniu umowy, w którą chciała wkroczyć Agencja. Priori tempore potior iure - pierwszy w czasie, lepszy w prawie.

 

Agencja podnosi, że odstąpienie od umowy warunkowej miało na celu pokrzywdzenie uprawnionego do skorzystania z prawa pierwokupu. Takie twierdzenie jest jednak niezwykle trudne do udowodnienia w sądzie, zwłaszcza gdy Agencja działała w tej sprawie w oparciu o przepisy ustawy, która wzbudza bardzo poważne wątpliwości konstytucyjne. Być może w sprawie tak istotnej z punktu widzenia swobody obrotu gospodarczego o zgodności przepisów tzw. ustawy o ziemi z Konstytucją powinny decydować niezależne sądy w trybie rozproszonej kontroli.

 

Zuzanna Mysona

Fot. FB Agencja Nieruchomości Rolnych OT Olsztyn