Rodzaje płodozmianów są istotnym elementem podczas planowania płodozmianu. Powinno się wówczas ustalić szereg ważnych informacji m.in. o panujących warunkach klimatycznych i glebowych, dysponującej sile roboczej czy wyposażenie gospodarstwa w odpowiedni sprzęt. Następnie należy wybrać odpowiednie gatunki roślin, które mają być uprawiane w plonie głównym. Człony zmianowania ustala się w zależności od wybranej rośliny – mogą być dwu, trój, czteropolowe. Odpowiedni połączone człony zmianowania tworzą płodozmian.

Rodzaje płodozmianów – jak wybrać odpowiedni?

Rodzaje płodozmianów należy starannie wybrać, stosując się do ogólnie przyjętych zasad. Przede wszystkim należy określić liczbę pół, która jest zgodna ze strukturą zasiewów oraz dobrać odpowiednie gatunku roślin do kompleksu glebowego. Najpierw powinno się zaplanować uprawę rośliny okopowej, należy również pamiętać, że nie powinno się uprawiać po niej roślin ozimych. Rośliny bobowate powinno się uprawiać co najmniej przez rok, a ich udział powinien wynosić około 25-33%. Ważną zasadą jest również zachowanie przynajmniej czteroletniej przerwy w uprawie na określonym polu tych samych gatunków lub gatunków pokrewnych, żeby ograniczyć występowanie chorób i szkodników, których pojawienie się generuje liczne straty w gospodarstwie.

Zobacz także: Złodzieje nawozów wpadli! Olsztyńska policja rozbiła gang

Jakie są główne rodzaje płodozmianów?

Ze względu na intensywność upraw rodzaje płodozmianów można podzielić na dwa główne typy: intensywne i ekstensywne. Płodozmiany intensywne charakteryzują się uprawą roślin o dużych wymaganiach, uprawowych i glebowych pokarmowych, np. burak cukrowy, tytoń czy rzepak, którym towarzyszy wysoki poziom nakładów oraz wykorzystywanie maszyn rolniczych i siły roboczej. Natomiast płodozmiany ekstensywne, to takie, w których stosuje się znacznie mniej sztucznych nawozów i pestycydów, a więcej nawozów naturalnych. Ten rodzaj stosuje się głównie w uprawie roślin mniej wymagających np. pastewne czy zbożowe. Ze względu na strukturę zasiewów wyróżniamy płodozmiany polowe. Takie rodzaje płodozmianów określane są na podstawie elementu, który w nim dominuje np. gatunku czy przeznaczenia uprawy. W taki sposób można rozróżnić płodozmiany okopowe, mieszane, nasienne, specjalne, warzywne, zbożowe, przemysłowe i paszowe. Podstawowym płodozmianem polowym jest płodozmian trójpolowy, np.: rzepak-pszenica-jęczmień jary.

Rodzaje płodozmianów – płodozmiany zbożowe

W płodozmianach zbożowych udział zbóż wynosi ponad 60%. Tak wysoki udział zbóż, które uprawia się w gospodarstwie rolnym, skutecznie wyklucza zastosowanie poprawnego zmianowania. Te rodzaje płodozmianów charakteryzuje niska ilość korzystnych przedplonów, co przekłada się na finalnie uzyskiwane plony. Natomiast w płodozmianach polowych, w których udział zbóż przekracza 50%, powinno się zastosować przynajmniej raz uprawę co najmniej dwóch roślin zbożowych uprawianych po sobie. Roślinom zbożowym można zapewnić odpowiednie warunku rozwoju w taki sposób, aby ich uprawa wynosiła około 40-60% gruntów ornych w danym gospodarstwie rolnym. W sytuacji, w której udział roślin zbożowych jest wyższy niż 60% całej powierzchni gruntów ornych częściej występują chwasty oraz choroby podsuszkowe.

Rodzaje płodozmianów – płodozmiany okopowe

Rodzaje płodozmianów okopowych charakteryzują się uprawą w plonie głównym przekraczającą 25% powierzchni gruntów ornych. Do uprawy można używać mechanizacji i różnego rodzaju maszyn rolniczych, jednak mimo wszystko rośliny wymagają dużego nakładu pracy człowieka. Uprawa roślin okopowych cechuje się intensywnością i wysokim nakładem kosztów.

Rodzaje płodozmianów – płodozmiany przemysłowe

Płodozmiany przemysłowe cechuje udział roślin przemysłowych w ilości ponad 25% struktury zasiewu.Te rodzaje płodozmianów są charakterystyczne gównie dla roślin włóknistych i oleistych. Rośliny przemysłowe bardzo dobrze reagują w procesie zmianowania.

Rodzaje płodozmianów – płodozmiany mieszane

Płodozmiany mieszane nie charakteryzują się przewagą określonego elementu zmianowania. Najczęściej oba składniki zmianowania, występujące w strukturze zasiewu przekraczają umowną granicę, która określa rodzaje płodozmianów. Wówczas nazwa płodozmianu określana jest na podstawie tej rośliny, której procentowo jest najwięcej.

Rodzaje płodozmianów – płodozmiany paszowe

Płodozmiany paszowe stosuje się głównie w gospodarstwach rolnych, w których prowadzi się również hodowlę zwierząt. Takie płodozmiany wprowadza się w celu zapewnienia stadu bazy paszowej – wówczas udział roślin pastewnych w głównym plonie wynosi ponad 50%. Rośliny pastewne uprawia się najczęściej na polach w pobliżu gospodarstwa rolnego, co znacznie skraca czas transportu pokarmu dla zwierząt do gospodarstwa.

Rodzaje płodozmianów – płodozmiany nasienne

W płodozmianach nasiennych uprawia się ponad 50% roślin przeznaczonych na nasiona do dalszej reprodukcji. Takie rodzaje płodozmianów uprawia się najczęściej na dobrych glebach, które nie są zachwaszczone. Często poddaje się uprawę izolacji przestrzennej, która ma zapobiegać rozprzestrzenianiu się szkodników i chorób na inne pola oraz ochronić uprawę przed samowolnym krzyżowaniem się z innymi roślinami, czy zanieczyszczeniem plantacji niepożądanymi nasionami. Na plantacjach uprawy nasiennej stosuje się starannie dobrane nawożenie oraz chroni się je przed agrofagami.

Rodzaje płodozmianów – płodozmiany warzywne

Płodozmiany warzywne uprawia się na małych powierzchniach, głównie ze względu na to, że wymagają dużo pracy. Zastosowanie odpowiedniego rodzaju płodozmianu i zmianowania wywiera pozytywny wpływ na uzyskanie znacznie lepszych i większych plonów. Wpływa na to również nawadnianie upraw, prawidłowa ochrona przed chorobami i szkodnikami, zbadanie gleby pod kątem chemicznym oraz zastosowanie efektywnego nawożenia i odkażenia gleb. Analiza chemiczna gleby daje ważne informacje dotyczące zawartości składników pokarmowych, wysokości zasolenia oraz pH gleby i powinna być wykonywana przynajmniej raz na 2-3 lata. Rodzaje płodozmianów odpowiednio dobrane do uprawy danych warzyw są jednak podstawowym warunkiem, który decyduje o ilości i jakości plonów. Uprawianie tych samych warzyw po sobie może doprowadzić do nagromadzenia się patogenów w glebie i w efekcie do zmęczenia gleby.

ptg.sggw.pl, fot. pixabay